Luận văn: Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học

Mục lục

Đánh giá post

Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh

TÓM TẮT

Trong thời đại nền kinh tế tri thức và khoa học công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ như hiện nay, đặc biệt công tác giáo dục không chỉ cần mở rộng về quy mô mà còn phải được nâng cao về chất lượng để theo kịp sự phát triển chung của thế giới. Đặc biệt, từ năm học 2020 – 2021 cả nước sẽ áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới. Với chương trình giáo dục phổ thông mới cấp tiểu học hiện nay thì giáo dục không còn đơn thuần truyền thụ kiến thức mà còn nhằm giúp cho học sinh hoàn thành công việc, giải quyết được các vấn đề trong học tập cũng như trong đời sống nhờ vận dụng hiệu quả, sáng tạo kiến thức đã học được trên lớp, trên trường. Đây là sự đổi mới mang tính bước ngoặc, đòi hỏi mỗi nhà trường phải không ngừng nỗ lực đổi mới để đáp ứng yêu cầu của thời đại. Trong đó, tổ chuyên môn là cơ sở sạt nhân để thực hiện nên phải chuyển mình trong hoạt động nhằm đưa sinh hoạt của tổ đi đúng hướng để hoàn thành sứ mệnh phát triển phẩm chất và năng lực học sinh.

Vai trò, trách nhiệm của TCM quan trọng là vậy, song trên thực tế hoạt động của TCM đã và đang là một nguyên nhân làm ảnh hưởng tới chất lượng giáo dục theo yêu cầu đổi mới trong các trường tiểu học. Vậy nên người nghiên cứu đã chọn đề tài “Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh”.

Luận văn gồm có:

Phần mở đầu: Lý do chọn đề tài; mục tiêu nghiên cứu; nhiệm vụ nghiên cứu; khách thể và đối tượng nghiên cứu; giả thuyết nghiên cứu; phạm vi nghiên cứu; phương pháp nghiên cứu.

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường mầm non và phổ thông trên thế giới và Việt Nam; các khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu; hoạt động của tổ chuyên môn; quản lí ho ạt động của tổ chuyên môn; các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học.

Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường tiểu học TP Thủ Đức, TPHCM: khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa – xã hội và giáo dục của TP Thủ Đức, TPHCM; khảo sát thực trạng về quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở 05 trường tiểu học TP Thủ Đức, TPHCM.

Chương 3: Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học TP Thủ Đức, TPHCM. Đề xuất các biện pháp và đánh giá hiệu quả của biện pháp đề xuất.

Kết luận, gồm: Kết luận và kiến nghị.

ABSTRACT

In this modern era with the robust development of intellectual economy and information technology, it is extremely important that the work of educators witnesses more expansion in terms of scale and improvement in quality so that education, in general, can catch up with the common development of the world around us. Noticeably, starting from from the academic year 2020-2021, the new general education curriculum is being implemented nationwide. With the current new primary education curriculum, education is no longer seen as a simple process of knowledge transmission, but of assisting the students to complete tasks, solve problems at school and at home by utilizing the knowledge acquired in the classroom in a creative and effective way. This is a groundbreaking reform which requires each and every school to make a constant effort to innovate so as to meet the requirements of the era. At each school, specialist groups are the core foundation to carry out the new curriculum so they must alter their activities to align themselves, thus fulfilling their mission of developing students’ qualities and competencies.

Despite their crucial role and responsibilities, the activity of specialist groups in reality has always been a hindrance to the educational quality of primary schools demanded by the reform. For this reason, the researcher has chosen the topic “Management of the activities of specialist groups at primary schools in Thu Duc City, Ho Chi Minh City”.

The dissertation includes:

Introduction: Rationales for the study; Research objectives; Research tasks; Participants and research subjects; Research hypothesis; Research scope; Research methodology.

Chapter 1: Theoretical foundation for management of specialist groups’ activities at kindergartens and schools of higher levels around the world and in Vietnam; Concepts related to the research topic; Activities of specialist groups; Management of specialist groups’ activities; Factors affecting the management of specialist groups’ activities at primary schools.

Chapter 2: Current situation of management of specialist groups’ activities at primary schools in Thu Duc City, HCMC: overview of the natural conditions, economy, sociocultural conditions and education of Thu Duc City, HCMC; survey on the current situation of management of specialist groups’ activities at five different primary schools in Thu Duc City, HCMC.

Chapter 3: Suggestions on solutions to the management of specialist groups’ activities at primary schools in Thu Duc City, HCMC. Suggestions on solutions and evaluation for the suggested measures.

Conclusion includes: Conclusion and recommendation.

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trong trong bộ máy tổ chức, quản lí của trường tiểu học (TH). Trong trường, các tổ, nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức Đảng, đoàn thể trong nhà trường nhằm thực hiện chiến lược phát triển của nhà trường, chương trình giáo dục, các hoạt động giáo dục và các hoạt động khác hướng tới mục tiêu giáo dục.

Tổ chuyên môn là đầu mối để Hiệu trưởng quản lý nhiều mặt, nhưng chủ yếu vẫn là hoạt động chuyên môn, tức là hoạt động dạy học trong trường. Do đó, trong hoạt động chuyên môn của trường tiểu học thì tổ chuyên môn (TCM) giữ vai trò quan trọng, TCM đảm nhận chức năng thực thi nhiệm vụ chuyên môn của nhà trường. Tổ chuyên môn tổ chức triển khai thực hiện, kiểm tra đánh giá ban đầu về kết quả giảng dạy – học tập, đổi mới phương pháp dạy học,…một cách sát thực nhất. TCM còn là cầu nối giữa lãnh đạo nhà trường với giáo viên và học sinh. TCM phải theo sát từng giáo viên trong khối để nắm bắt và khắc phục những điểm yếu kém về phương pháp giảng dạy – học tập. TCM trực tiếp quản lí nhiều mặt hoạt động của giáo viên và cả khối lớp, chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng chất lượng giảng dạy của giáo viên và kết quả học tập của học sinh.

Trong trường học, hoạt động của các tổ chuyên môn rất quan trọng, quyết định sự phát triển của nhà trường. TCM là một bộ phận cấu thành, nơi thực thi nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh. Chất lượng hoạt động của TCM trong nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào quá trình quản lí của hiệu trưởng (HT). Các TCM trong nhà trường do HT thành lập và ra quyết định công nhận để giúp HT thực hiện nhiệm vụ năm học, thực hiện chương trình đào tạo. Sự quản lí của HT đối với TCM là kim chỉ nam cho hoạt động của tổ để đạt được mục tiêu của nhà trường.

Trong thời đại nền kinh tế tri thức và khoa học công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ như hiện nay, đặc biệt công tác giáo dục không chỉ cần mở rộng về quy mô mà còn phải được nâng cao về chất lượng để theo kịp sự phát triển chung của thế giới. Đặc biệt, từ năm học 2020 – 2021 cả nước sẽ áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới. Với chương trình giáo dục phổ thông mới cấp tiểu học hiện nay thì giáo dục không còn đơn thuần truyền thụ kiến thức mà còn nhằm giúp cho học sinh hoàn thành công việc, giải quyết được các vấn đề trong học tập cũng như trong đời sống nhờ vận dụng hiệu quả, sáng tạo kiến thức đã học được trên lớp, trên trường. Đây là sự đổi mới mang tính bước ngoặc, đòi hỏi TCM phải chuyển mình trong hoạt động nhằm đưa sinh hoạt của tổ đi đúng hướng để hoàn thành sứ mệnh phát triển phẩm chất và năng lực học sinh.

Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh” để làm nội dung nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn về quản lí hoạt động của TCM ở trường tiểu học, luận văn đề xuất biện pháp quản lý hoạt động của TCM nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của TCM trong trường tiểu học thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học hiện nay.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu:

Hoạt động của tổ chuyên môn trong trường tiểu học.

3.2. Đối tượng nghiên cứu:

Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường tiểu học ở thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.

4. Giả thuyết khoa học

Quản lí hoạt động tổ chuyên môn của trường tiểu học thành phố Thủ Đức trong những năm gần đây vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất hệ thống các biện pháp khả thi thì sẽ phát huy được vai trò của tổ chuyên môn và giúp nâng cao chất lượng giáo dục và dạy học trong trường tiểu học.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong trường tiểu học.

5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường tiểu học ở thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.

5.3. Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường tiểu học ở thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh đồng thời nghiên cứu còn khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài

Về nội dung: Tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn trường tiểu học ở thành phố Thủ Đức.
Về không gian và thời gian: Nghiên cứu về quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở 5 trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thủ Đức, đó là: trường tiểu học Nguyễn Văn Tây; trường tiểu học Linh Đông; trường tiểu học Đào Sơn Tây, trường tiểu học Hoàng Diệu, trường tiểu học Hiệp Bình Chánh.

Các số liệu điều tra, khảo sát sử dụng để nghiên cứu trong phạm vi 2 năm học 2019 – 2020 và 2020- 2021.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết

Phương pháp nghiên cứu lí luận nhằm hệ thống hóa các quan điểm, các kết luận đã có từ các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài và đưa ra một số luận điểm của tác giả trong quá trình nghiên cứu vấn đề.

Phương pháp nghiên cứu lí luận nhằm phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các nguồn tài liệu, văn bản trong và ngoài nước để tìm hiểu các khái niệm, các thuật ngữ, liên quan đến đề tài như: TCM, HĐTCM, quản lý HĐTCM, trên cơ sở đó tổng hợp kiến thức để tạo ra hệ thống, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các vấn đề lý luận, từ đó hiểu được đầy đủ, toàn diện các khái niệm, các thuật ngữ liên quan đến đề tài.

7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (anket): Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi nhằm khảo sát thực trạng HĐTCM, quản lý HĐTCM, cho HS ở trường TH thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.

Phương pháp phỏng vấn: Chúng tôi sử dụng phương pháp phỏng vấn để tiến hành phỏng vấn CBQL, GV, HS trường TH về những vấn đề liên quan đến HĐTCM, quản lý HĐTCM.

Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Tác giả sử dụng phương pháp này nhằm tổng kết những kinh nghiệm trong quá trình xây dựng, quản lí HĐTCM cho HS các trường TH thành phố Thủ Đức, từ đó tổng kết kinh nghiệm để làm cơ sở quản lý HĐTCM cho HS ở trường TH thành phố Thủ Đức.

Phương pháp khảo nghiệm: Tác giả sử dụng phương pháp khảo nghiệm để tiến hành thử nghiệm một biện pháp tại một trường TH để đánh giá tính khả thi và tính cần thiết của biện pháp được đề xuất, từ đó chứng minh tính đúng đắn của giả thuyết khoa học.

7.3 Phương pháp xử lí dữ liệu

Sử dụng phương pháp thống kê toán học, sử dụng chương trình Excel để nhập số liệu kết quả điều tra thực trạng, kết quả thử nghiệm sư phạm. Sau khi thu thập số liệu, chúng tôi sẽ sử dụng phần mềm Excel để xử lý số liệu. Kết quả kiểm tra hai nội dung trên sẽ được xử lý theo phương pháp thống kê toán học:

Lập bảng tần số, tần suất, tính giá trị trung bình.
Vẽ các biểu đồ tương ứng với các bảng trên.

Qua đó, tiến hành phân tích, so sánh, tổng hợp, rút ra những nhận định củng cố cho những quan điểm, những giả thuyết được xây dựng trong luận văn.

8. Đóng góp mới của luận văn

Hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lí luận về quản lí hoạt động TCM trường tiểu học; khảo sát thực trạng, chỉ ra ưu điểm, hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số biện pháp quản lí hiệu quả cho hoạt động này.

Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho quản lí hoạt động TCM ở các trường tiểu học trong toàn thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.

9. Cấu trúc của đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, đề tài có cấu trúc gồm 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong trường tiểu học.
Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường tiểu học ở thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3. Biện pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường tiểu học ở thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh.

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TIỂU HỌC

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài

1.1.1.1. Nghiên cứu về hoạt động của tổ chuyên môn

Theo hướng nghiên cứu về vai trò của tổ chuyên môn

Đã có nhiều công trình nghiên cứu ở nước ngoài về vai trò của TCM trong nhà trường. Bàn về vai trò của kỷ luật, I.A. Cairov cho rằng: “Hoạt động của TCM có tác động tốt đến hiệu quả của giảng dạy và học tập. Do đó, muốn nâng cao chất lượng công tác dạy học phải chú ý đến việc xây dựng hoạt động của TCM trong nhà trường từ mầm non đến phổ thông” (I.A. Cairov, L.V. Dancov, 1959).

A.X. Makarenco (1888-1939) cũng đã khẳng định vai trò của TCM trong việc: “Hình thành ý thức và hành động tự giác của các thành viên trong TCM” (Macarenco, 1976).

Vasilij Aleksandrovich Sukhomlinskij (1918 – 1970) nêu lên vai trò của TCM dưới góc độ là môi trường rèn luyện, bồi dưỡng cho các giáo viên, giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy trong các tiết lên lớp. (Vasilij Aleksandrovich Sukhomlinskij, 1969). John Dewey luôn đề cao: “Hoạt động của TCM sẽ giúp gắn bó các thành viên của TCM trong mọi hoạt động của nhà trường” (John Dewey, 2011).

Stanislaw Kowalski (2003) xem: “Xã hội như một môi trường giáo dục lớn nhất, trong đó gia đình, nhà trường là những yếu tố của hệ thống giáo dục này” (Stanislaw Kowalski, 2003).

ii) Theo hướng nghiên cứu các nội dung hoạt động của tổ chuyên môn

Nghiên cứu về những nội dung hoạt động của TCM, Rudolf Dreikurs cho rằng: “Hoạt động của TCM là những nội dung về CM mà các thành viên trong TCM cùng nhau thống nhất và thực hiện nhằm giúp HS tiến bộ, phù hợp tâm sinh lý của trẻ, vì lợi ích của trẻ” (Rudolf Dreikurs, 2002).

Jane Nelsen cho rằng: “Nội dung hoạt động của TCM bao gồm việc thống nhất lịch trình và nội dung giảng dạy của bộ môn” (Jane Nelsen, 2009).

Lynn Lott cho rằng: “Soạn bài giảng (giáo án), chuẩn bị lên lớp, dự giờ,… là các nội dung sinh hoạt của TCM” (Lynn Lott, 2014).

Theo Cheryl Erwin, KLTC là: “Phương pháp giảng dạy lấy trẻ làm trung tâm theo hướng tôn trọng trẻ, khuyến khích sự tham gia của trẻ trong những vấn đề liên quan đến chúng và chấp nhận sai lầm của trẻ, sẽ giúp trẻ phát triển lành mạnh hơn là cô lập và trừng phạt trẻ” (Cheryl Erwin, 2008). Đó là những nguyên tắc nền tảng của dạy học ngày nay mà TCM cần nắm vững.

Bàn về hiệu quả của kiểm tra đánh giá, John Dewey đề cao tính tự giác: “Trẻ sẽ tự giác tích cực hoàn thành các nhiệm vụ nếu chúng được người lớn tôn trọng và điều đó đem lại lợi ích cho chúng” (John Dewey, 2011). Thomas Gordon cho rằng nếu áp dụng các biện pháp GD thích hợp thì: “Trẻ em sẽ vâng lời thực hiện các nhiệm vụ trong gia đình nếu người lớn biết cách lắng nghe tích cực để thấu hiểu trẻ; biết chấp nhận trẻ để làm sáng tỏ nhận thức của họ về trẻ”. Đây cũng là những nội dung mà TCM cần thống nhất với các thành viên trong tổ. (Thomas Gordon, 2012).

1.1.1.2. Nghiên cứu về quản lí hoạt động tổ chuyên môn

Theo M.I.Kônđacôp thì: “Quản lí tổ chuyên môn (QL TCM) là tập hợp những biện pháp: tổ chức, phương pháp cán bộ, công tác kế hoạch hoá,… nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của các TCM trong hệ thống giáo dục nhà trường để tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt chất lượng cũng như số lượng” (P.V.Khuđôminxky, 1997).

Nhà lý luận Xô Viết P.V.Khuđôminxky lại nhấn mạnh đến việc phát triển của TCM về mọi mặt, ông viết: “QL TCM là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và có mục đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến các khâu của hệ thống (lớp, tổ cho đến trường), nhằm mục đích đảm bảo việc nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh (HS), bảo đảm sự phát triển toàn diện và hài hoà của HS” (Bùi Văn Quân, 2007).

Nhà tâm lý học Raymond Corsini đã phát triển phương thức điều hành trường học mới: “Nhà trường cần phát triển theo hướng đẩy mạnh hoạt động của TCM… Môi trường này đặc trưng bởi sự dân chủ và tôn trọng lẫn nhau, nhờ đó GV được đối xử công bằng và dân chủ” (Raymond Corsini, 1998).

Một số tác giả nhấn mạnh đến việc phát triển kết nối Internet, môi trường học tập E-learning… Peter C. Lippman cho rằng: “Để nâng cao chất lượng sinh hoạt của TCM, các loại máy tính, các chương trình, phần mềm học tập, kết nối internet, giữ một vai trò quan trọng trong nhà trường ở thế kỷ 21” (Peter C. Lippman, 2010).

Helene Fournier trong tài liệu Nghiên cứu thiết kế và phát triển môi trường học đường (2010) đã chứng minh cho thấy: “Sự xuất hiện của phương tiện truyền thông và tương tác xã hội, đặc biệt là môi trường học tập ảo, có ảnh hưởng lớn đến môi trường học tập cá nhân. Trong môi trường này những kỹ năng và năng lực cá nhân trong TCM sẽ được phát huy cao độ, với hệ thống và công nghệ của mình; trong khi tự học hoặc tham gia trực tuyến với người khác, người học sẽ rất thú vị theo cách học tập riêng của mình” (Helene Fournier, 2010).

1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước

1.1.2.1. Nghiên cứu về hoạt động của tổ chuyên môn

i) Theo hướng nghiên cứu về vai trò của tổ chuyên môn

Tác giả Nguyễn Như An trong bài viết “Một số giải pháp quản lí hoạt động TCM trường tiểu học trong giai đoạn hiện nay” đã đi sâu nghiên cứu vai trò của TCM và nhấn mạnh chất lượng giáo dục nhà trường phát triển tỷ lệ thuận với chất lượng hoạt động của TCM, đồng thời cũng chỉ rõ những thuận lợi, khó khăn khi quản lí hoạt động TCM (Nguyễn Như An, 2017).

Cũng đi sâu tìm hiểu về vấn đề này, tác giả Hồ Thị Ngọc Diễm có bài báo “Thực trạng quản lí hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên ở các trường tiểu học quận 12 Thành phố Hồ Chí Minh”. Trong bài báo, tác giả đã nêu rõ thực trạng hoạt động TCM của GV tiểu học quận 12 Thành phố Hồ Chí Minh còn có những hạn chế, bất cập, ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh. (Hồ Thị Ngọc Diễm, 2019).

Tập trung vào chủ đề này, tác giả Lê Đỗ Hùng có bài viết “Biệp pháp quản lí hoạt động TCM của hiệu trưởng trường tiểu học huyện Nông Cống tỉnh Thanh Hóa”. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng hoạt động TCM ở các trường tiểu học, tác giả đề xuất 5 biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động TCM ở các trường tiểu học, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục của nhà trường (Lê Đỗ Hùng, 2012).

Trong năm 2015, tác giả Bùi Thị Hải Yến bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ “Quản lí hoạt động TCM trường tiểu học Hồng Hà quận Bình Thạnh Thành phố Hồ Chí Minh”, trong đó tác giả đi sâu nghiên cứu về hoạt động TCM của các trường tiểu học quận Bình Thạnh Thành phố Hồ Chí Minh, nhấn mạnh vai trò quan trọng của TCM trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh. Đề tài nghiên cứu này không chỉ áp dụng trong khu vực Thành phố Hồ Chí Minh mà nó có thể áp dụng rộng rãi cho đại đa số các trường tiểu học trong cả nước (Bùi Thị Hải Yến, 2015).

ii) Theo hướng nghiên cứu các nội dung hoạt động của tổ chuyên môn

Tổ chuyên môn là bộ phận trong cơ cấu bộ máy nhà trường vì vậy hoạt động của tổ không thể tách rời các hoạt động chung của nhà trường. Tổ chuyên môn có nhiệm vụ phải chăm lo về nhiều mặt, chủ yếu là việc dạy tốt học tốt theo đúng nội dung, phương pháp và các quy chế chuyên môn, các nề nếp, phong cách thầy và trò, các điều kiện về CSVC và trang thiết bị cần thiết để dạy tốt và học tốt. Hoạt động của tổ chuyên môn trong trường học gồm những nội dung sau:

Lập kế hoạch hoạt động và nội dung sinh hoạt của tổ.
Tổ chức bồi dưỡng thường xuyên về chuyên môn, nghiệp vụ cho các thành viên trong tổ nhằm phát triển nguồn nhân lực cho tổ.
Kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn của cá nhân trong tổ. Tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp có liên quan đến chuyên môn.
Chăm lo các điều kiện để giúp giáo viên dạy tốt, học sinh học tốt (CSVC, trang thiết bị dạy học, quy chế chuyên môn, kỷ luật nề nếp của học sinh).
Tổ chức các hoạt động nâng cao chất lượng học tập của học sinh.
Đánh giá, bình bầu thi đua giữa các cá nhân trong tổ theo các tiêu chí: soạn bài, thực hiện chương trình, thực hiện quy chế chuyên môn, tự học, tự bồi dưỡng,…(Chương trình 382 bồi dưỡng CBQLGD, 2012).

1.1.2.2. Nghiên cứu về quản lí hoạt động tổ chuyên môn

Trong chiến lược phát triển quốc gia giai đoạn 2021- 2030 tầm nhìn đến 2045; Chiến lược phát triển GD&ĐT Việt Nam giai đoạn 2021 – 2030 đã nêu rõ: Phát triển GD- ĐT phải đáp ứng nguyên tắc, phản ánh định hướng, mục tiêu, hoạt động giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045; phù hợp với xu hướng quốc tế, đồng thời xây dựng chỉ số phát triển con người Việt Nam phải có những điểm chung với chỉ số phát triển con người của thế giới và mang đầy đủ những đặc thù, bản sắc dân tộc Việt Nam. (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021).

Trước đây, trong Chỉ thị 30/1998/CT–TTG của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 40 của Quốc hội cũng đã chỉ rõ: “Xây dựng nội dung chương trình, phương pháp giáo dục, sách giáo khoa phổ thông mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ học sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghệ hóa, hiện đại hóa đất nước, phù hợp với thực tiễn và truyền thống Việt Nam, tiếp cận trình độ giáo dục ở các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới.” (Ban Bí thư Trung ương Đảng, 2004).

Trong giai đoạn này, một số tác giả đã có những nghiên cứu về QLGD , đáng lưu ý là bài viết “Đổi mới QLGD là khâu đột phá” (Quế Hương, 2002); “Một số giải pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học trong giai đoạn hiện nay” (Nguyễn Như An, 2017); “CBQLGD & ĐT trước yêu cầu của sự nghiệp CNH HĐH đất nước” (Lê Vũ Hùng, 2003).

Hiện nay, chúng ta đang ở trong thời kì CNH – HĐH đất nước thì GD cũng đã được nghị quyết của Đảng khẳng định là “Quốc sách hàng đầu”. Tại chương trình làm việc của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, sáng 27/1/2021, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ đã trình bày tham luận “Tiếp tục thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo giai đoạn 2021-2025.” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021).

Trong đó nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, sau 7 năm thực hiện Nghị quyết 29, trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn và nguồn lực còn hạn hẹp, với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự phối hợp có hiệu quả của các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt sự nỗ lực của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục các cấp, sự nghiệp giáo dục và đào tạo nước ta đã tạo được chuyển biến căn bản về chất lượng, hiệu quả, được các tổ chức quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. Từ năm học 2020-2021, theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2018), cả nước bắt đầu triển khai thực hiện chương trình GDPT 2018, với sự thay đổi về nội dung chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá,…được kỳ vọng giải quyết căn bản những hạn chế của chương trình hiện hành, trong đó, cách tiếp cận chuyển từ phương thức truyền đạt kiến thức sang phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Để thực hiện tốt việc đổi mới này yêu cầu nhà quản lý giáo dục phải nắm vững các văn bản chỉ đạo, tổ chức điều hành các hoạt động để đạt hiệu quả. TCM là đơn vị cơ sở gắn bó với người GV giảng dạy. Ở đây diễn ra mọi hoạt động có liên quan đến toàn bộ hoạt động nghề nghiệp của người GV, là một bộ phận không thể thiếu trong mỗi nhà trường và là nơi bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của GV trong nhà trường. Thực chất của công tác quản lí hoạt động chuyên môn trong nhà trường là việc HT chỉ đạo để PHT quản lý hoạt động các TCM. Chất lượng hoạt động của TCM trong nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào quá trình quản lí của PHT thông qua các tổ trưởng TCM. Tất cả các hoạt động chuyên môn triển khai đến từng GV đều thông qua TCM. Vì vậy, việc nghiên cứu công tác quản lí hoạt động TCM là một vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

Trong những năm gần đây, có nhiều đề tài công trình nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp nâng cao công tác quản lí hoạt động TCM nói chung, quản lí hoạt động TCM tại trường tiểu học nói riêng. Trong đó có các công trình như:

Tác giả Nguyễn Thị Thu Huyền có bài viết “Biệp pháp quản lí hoạt động TCM ở các trường mầm non quận Hoàng Mai”; Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục của tác giả Đỗ Thị Hương với đề tài “Tổ chức hoạt động Tổ chuyên môn trường Trung học cơ sở huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng theo hướng Nghiên cứu bài học”; Tác giả Trần Thế Anh trong Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục với đề tài”Quản lí hoạt động của Tổ chuyên môn ở trường THCS Đồng Thịnh-huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục”; Các luận văn này đã hệ thống hóa được một số vấn đề lí luận có liên quan đến quản lí hoạt động TCM và khảo sát thực tiễn quản lý hoạt động TCM, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động TCM, dựa trên cơ sở các chức năng quản lý: Kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng GD của nhà trường.

Có thể nói, vấn đề quản lí hoạt động TCM rất được chú trọng trong công tác quản lý bởi nó là một trong những yếu tố quyết định chất lượng giáo dục của các cơ sở giáo dục không chỉ riêng bậc học nào. Vì lẽ đó, ở bậc tiểu học cũng có nhiều công trình nghiên cứu về quản lí hoạt động TCM, một trong số đó là:

Bài viết của tác giả Hà Huy Giáp về “Quản lí hoạt động tổ chuyên môn trường tiểu học theo nghiên cứu bài học ở tỉnh Bắc Giang”, tác giả đi sâu nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động TCM trường tiểu học theo nghiên cứu bài học ở tỉnh Bắc Giang, đồng thời cũng chỉ ra những thuận lợi và khó khăn trong quản lí hoạt động TCM trường tiểu học theo nghiên cứu bài học ở tỉnh Bắc Giang (Hà Huy Giáp, 2018).

Tác giả Lê Văn Dũng, trong bài báo “Đánh giá của giáo viên và cán bộ quản lí về công tác quản lí của Hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn tại một số trường tiểu học thuộc thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang”, đã từ khảo sát thực tế để tổng kết, phân tích những đánh giá của CBQL và GV về công tác quản lý của hiệu trưởng đối với tổ trưởng TCM tại một số trường tiểu học thuộc thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang; đồng thời đề xuất một số kiến nghị nhằm giúp HT nâng cao hiệu quả quản lí đội ngũ tổ trưởng TCM, đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện nay với tư cách là cán bộ phòng Giáo dục có nhiều kinh nghiệm trong quản lí nhà trường (Lê Văn Dũng, 2016).

Ngoài ra còn có thể kể đến đề tài:“ Những biện pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy học ở các Tiểu học huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang” của tác giả Trần Thanh Hải (Năm 2016); đề tài “Phát triển nhà trường Tiểu học ở Việt Nam theo quan điểm nhà trường hiệu quả”, luận án tiến sĩ của học viên Nguyễn Mạnh Cường (Năm 2019), đề tài “Biện pháp quản lí công tác bồi dưỡng chuyên môn đối với giáo viên mới vào nghề ở các trường tiểu học huyện Đoan Hùng, Phú Thọ giai đoạn 2010 – 2015” của tác giả Nguyễn Hồng Điệp (Năm 2013); …Các đề tài này đều có điểm chung là nghiên cứu về một trong những yếu tố quan trọng trong việc quản lí chất lượng GD của nhà trường, các tác giả cũng đã phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lí của người CBQL.

Bên cạnh đó, nhiều tác giả là HT, PHT các trường TH cũng có các bài viết tham luận chuyên đề về công tác quản lí hoạt động dạy học theo hướng đổi mới, công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV, công tác bồi dưỡng HS giỏi,… trong các Hội nghị, tổ chức mạng lưới GV cốt cán của trường TH…

Như vậy, trong các công trình nghiên cứu trên, các tác giả đã đánh giá thực trạng quản lí hoạt động TCM ở các cơ sở giáo dục từ mầm non đến phổ thông, chỉ ra những hạn chế của quản lí hoạt động TCM ở các trường tại địa phương, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động TCM, góp phần nâng cao chất lượng dạy học nói chung và dạy học trong nhà trường ở địa phương nói riêng. Tuy nhiên, ở mỗi địa phương lại có những điều kiện tự nhiên, điều kiện KT-XH khác nhau, nên nội dung các biện pháp quản lí hoạt động TCM ở các trường, các địa phương khác nhau cũng có những sắc thái khác nhau. Ở thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh, việc quản lí hoạt động TCM ở các trường được HT và các CBQL các nhà trường rất quan tâm, tuy nhiên những vấn đề mang tính lí luận và thực tiễn về quản lí hoạt động TCM trong nhà trường chỉ mới tồn tại như những kinh nghiệm, những phát hiện được thể hiện trong các sáng kiến kinh nghiệm hoặc báo cáo tổng kết mà chưa có một đề tài nào nghiên cứu một cách tổng thể, toàn diện.

Vì vậy việc nghiên cứu về“Quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh” là hết sức cần thiết, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của bậc Tiểu học cũng như góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục của địa phương phù hợp với xu thế phát triển và yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

1.2. Các khái niệm cơ bản

1.2.1. Quản lí

Quản lí là một khái niệm rất chung, tổng quát, có nhiều cách tiếp cận khác nhau.

Theo các tác giả Trần Kiểm và Bùi Minh Hiền: “Quản lí là những tác động của chủ thể quản lí trong quá trình huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (Nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” (Trần Kiểm – Bùi Minh Hiền, 2006).

Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: “Quản lí là sự tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lí đến tập thể những người lao động (khách thể quản lí) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến” (Nguyễn Ngọc Quang, 1989).

Tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt cho rằng: “Quản lí là một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lí có hệ thống là quá trình tác động đến nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của hệ thống mà người quản lí mong muốn.” (Hà Thế Ngữ – Đặng Vũ Hoạt, 1998).

Từ những quan niệm của các tác giả trên có thể thấy mặc dù những khái niệm khác nhau, song những quan điểm trên đều có những nét chung đó là: Quản lí là hoạt động được thực hiện nhằm đảm bảo hoàn thành công việc thông qua sự nỗ lực của mọi người trong tổ chức, nên nó là hoạt động được tiến hành trong các tổ chức xã hội. Quản lí là sự tác động mang tính chủ quan của chủ thể quản lí nhưng phải phù hợp với quy luật khách quan, vừa có tính khoa học, vừa có tính nghệ thuật nhằm đạt được các mục tiêu, tạo nên chất lượng mới cao hơn. Quản lí là một quá trình tác động có định hướng, có tổ chức dựa trên những thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng được ổn định và phát triển với mục tiêu đã định. Đối tượng tác động của quản lí là một hệ thống xã hội hoàn chỉnh như một cơ thể sống gồm nhiều yếu tố liên kết hữu cơ theo một quy luật nhất định, tồn tại trong một thời gian, không gian cụ thể…

Như vậy, qua các phân tích trên, chúng tôi thấy khái niệm quản lí có thể được hiểu nhau sau: Quản lí là sự tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lí để chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi và hoạt động của con người nhằm đạt mục tiêu và ý chí của nhà quản lí đề ra, phù hợp với yêu cầu khách quan.

1.2.2. Tổ chuyên môn

Thông tư 28/TT-BGDĐT ngày 04/9/2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Điều lệ trường tiểu học: “Tổ chuyên môn bao gồm giáo viên theo khối lớp hoặc môn học; nhân viên làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, công nghệ thông tin, hỗ trợ giáo dục người khuyết tật, tham vấn học đường. Mỗi tổ có ít nhất 03 thành viên; tổ chuyên môn có tổ trưởng, nếu có từ 07 thành viên trở lên thì có tổ phó.” (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2020).

1.2.3. Hoạt động của tổ chuyên môn

Theo Điều 14 của Điều lệ trường tiểu học, Tổ chuyên môn có nhiệm vụ sau:

Tham gia xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường.
Căn cứ vào kế hoạch giáo dục của nhà trường, xây dựng và giải trình kế hoạch dạy học các môn học theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học của tổ theo tuần, tháng, học kỳ và năm học.
Thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của trường, của tổ chủ động và linh hoạt.
Đề xuất hiệu trưởng phân công giáo viên dạy và giáo viên chủ nhiệm lớp theo năm học.
Tổ chức cho giáo viên thực hiện lựa chọn sách giáo khoa theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Đề xuất các xuất bản phẩm tham khảo để lựa chọn sử dụng trong nhà trường theo quy định.
Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên phổ thông; tham gia đánh giá hiệu trưởng, phó hiệu trưởng theo Chuẩn hiệu trưởng.
Tổ chuyên môn sinh hoạt ít nhất hai tuần một lần để thực hiện các nhiệm vụ của tổ chuyên môn trên tinh thần xây dựng môi trường thân thiện, tích cực, tự học để nâng cao trình độ và phát triển năng lực chuyên môn. (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2020).

1.2.4. Quản lí hoạt động tổ chuyên môn

Từ những khái niệm được xây dựng trên, quản lí hoạt động TCM là sự tác động có mục đích, có kế hoạch và tổ chức chặt chẽ của chủ thể quản lí là HT để chỉ huy, điều khiển, hướng dẫn các quá trình hoạt động của TCM nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục của nhà trường.

1.3. Lí luận về hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học

1.3.1. Vai trò của tổ chuyên môn trong trường tiểu học

Tổ chuyên môn là một bộ phận trong cơ cấu tổ chức của trường tiểu học, với tập hợp các giáo viên cùng giảng dạy một khối hoặc liên khối đối với các trường loại 2 và được đặt dưới sự quản lý trực tiếp của một tổ trưởng do hiệu trưởng bổ nhiệm và giao nhiệm vụ.

Trong Điều lệ trường Tiểu học có quy định: GV làm nhiệm vụ giảng dạy, GD HS trong trường TH và cơ sở GD khác thực hiện chương trình GDTH. Giảng dạy, GD đảm bảo chất lượng theo chương trình GD, kế hoạch dạy học; soạn bài, lên lớp, kiểm tra, đánh giá, xếp loại HS, quản lí HS trong các hoạt động GD do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt động chuyên môn, chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả giảng dạy và GD, trau dồi đạo đức, nêu cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh, thương yêu, đối xử công bằng và tôn trọng nhân cách của HS, bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của HS, đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp; học tập, rèn luyện để nâng cao sức khỏe, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, tham gia công tác phổ cập GD tiểu học ở địa phương”, thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và của ngành, các quyết định của HT; nhận nhiệm vụ do HT phân công, chịu sự kiểm tra, đánh giá của HT và các cấp QLGD, phối hợp với Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, gia đình HS và các tổ chức xã hội liên quan để tổ chức hoạt động GD.

TCM là hình thức tổ chức nghề nghiệp, là đơn vị cơ sở quản lí trực tiếp các hoạt động của GV. Hoạt động của TCM là tạo điều kiện cho GV hoàn thành nhiệm vụ của mình trong quá trình dạy học. Thông qua TCM, HT sẽ nắm được sâu sát hoạt động của GV, phát huy cao độ sự thống nhất giữa HT với các thành viên của tập thể sư phạm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của nhà trường.

Hoạt động chuyên môn là hoạt động trọng tâm, hoạt động chủ yếu trong nhà trường. Thông qua vai trò của người thầy để thực hiện hoạt động chuyên môn, vì vậy muốn đạt được chất lượng tốt trong quá trình dạy học thì trước tiên là phải có thầy dạy tốt, do đó đòi hỏi người thầy phải thường xuyên trau dồi năng lực giảng dạy, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ”là một yêu cầu cấp thiết.

Môi trường để người thầy nâng cao tay nghề đó chính là TCM, đây là nơi trực tiếp triển khai và thực hiện hoạt động dạy học của nhà trường, là nơi để người thầy rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ chuyên môn của mình.

Tổ chuyên môn, dưới sự quản lí trực tiếp của tổ trưởng phải thực hiện được nhiệm vụ: đảm bảo thực hiện giảng dạy đúng chương trình, sinh hoạt chuyên đề, tổ chức nghiên cứu, học tập kinh nghiệm lẫn nhau, giúp đỡ giáo viên soạn giảng đúng yêu cầu chuẩn kiến thức kỹ năng và giảm tải chương trình.

Xây dựng và hoàn thiện TCM là động viên, tập hợp được tất cả mọi người trong tổ đoàn kết, phấn đấu thực hiện tốt yêu cầu, nhiệm vụ mình trên cơ sở nhất trí cao về nhận thức, tư tưởng và hành động.”.

1.3.2. Nội dung hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học

Hoạt động của TCM ở trường phổ thông nói chung, ở trường tiểu học nói riêng đóng vai trò rất quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động GD, dạy học nhà trường. Hoạt dộng của TCM tạo điều kiện, thúc đẩy GV hoàn thành nhiệm vụ của mình trong quá trình dạy học, GD. Quản lí hoạt động của TCM có hiệu quả sẽ giúp cho nhà trường xác lập trật tự, kỷ cương, nề nếp trong lĩnh vực giảng dạy, GD. Từ nhiều năm nay, quản lí hoạt động của TCM luôn được các cấp QLGD quan tâm. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, trước yêu cầu của đổi mới giáo dục phổ thông, đòi hỏi hoạt động chuyên môn ở trường TH cần có những tác động, điều chỉnh kịp thời để các hoạt động chuyên môn của nhà trường đáp ứng những yêu cầu trong tình hình mới. Để hoạt động của TCM trong nhà trường đáp ứng với điều kiện thức tiễn trong tình hình mới, đạt mục tiêu thì cần thiết phải có những giải pháp quản lí, chỉ đạo hoạt động của các TCM một cách khoa học, chặt chẽ, phù hợp với điều kiện thực tiễn về đội ngũ GV, tình hình HS trong môi trường sư phạm của nhà trường.”.

Như chúng ta đã biết hoạt động chuyên môn thực chất là quá trình lao động sư phạm của người GV. Đây là một quá trình tương tác giữa GV và HS, trong đó dưới tác động chủ đạo như tổ chức, điều khiển của GV, HS tự giác, tích cực tự điều khiển hoạt động nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ GD đã đặt ra. Từ khái niệm trên chúng ta có thể thấy đội ngũ GV là lực lượng chủ yếu, quan trọng nhất trong mỗi nhà trường và là lực lượng quyết định cho sự thành công của hoạt động chuyên môn. Năng lực chuyên môn, phương pháp sư phạm, uy tín của cá nhân của mỗi GV có ảnh hưởng rất to lớn đến chất lượng GD của nhà trường cũng như thương hiệu của trường đó. Uy tín của nhà trường luôn gắn liền với uy tín của các thầy cô giáo tài năng và tâm huyết với nghề. Nghị quyết TW 2 khóa VIII của Đảng đã khẳng định: “GV là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh. Giáo viên phải có đủ đức, đủ tài”. (Đảng Cộng sản Việt Nam, 1996).

Trong trường tiểu học, TCM là một bộ phận chuyên môn giúp BGH điều hành và tổ chức thực hiện các hoạt động sư phạm và nghiệp vụ chuyên môn. Tính chất hoạt động chủ yếu của tổ là chuyên sâu về nghiệp vụ sư phạm, thể hiện sự tích tụ cao về chuyên môn. Vai trò của việc quản lí TCM theo hướng xây dựng tổ chức biết học hỏi là rất lớn bởi vì người lãnh đạo trong tổ chức biết học hỏi vừa là người thiết kế, vừa là GV, vừa là người quản lí sẽ dẫn dắt tổ trưởng cùng các thành viên trong TCM, các thành viên trong nhà trường đi tới thành công. Người lãnh đạo có thể xây dựng tổ chức biết học hỏi thông qua các con đường như: khuyến khích sự cộng tác, trao quyền cho các thành viên tự chủ, giảm bớt sự kiểm tra, giám sát quá chặt chẽ, đảm bảo công khai, minh bạch các thông tin, đảm bảo sự công bằng, xây dựng những giá trị văn hóa cốt lõi lành mạnh, tạo động lực để TCM thực hiện tốt các nhiệm vụ của tổ.

Hoạt động của TCM trong trường chính là hoạt động giảng dạy các môn học được HT phân công, mà các thành viên ở tổ đã được đào tạo theo chương trình đào tạo ở các trường sư phạm. Đây là hoạt động quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục của mỗi nhà trường, nó đòi hỏi sự tuân thủ nội dung chương trình của Bộ GD & ĐT và có sự vận dụng năng động sáng tạo phù hợp với điều kiện, với tình hình HS ở mỗi địa phương. TCM là nơi trực tiếp thực hiện mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, của Bộ GD & ĐT, của Sở GD & ĐT, của địa phương, của nhà trường về GD, là nơi trực tiếp thực hiện mọi quá trình chỉ đạo đổi mới phương pháp để nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Vì vậy, TTCM nếu quản lí tốt hoạt động của tổ mình thì sẽ nâng cao chất lượng dạy và học của bộ môn và trong nhà trường.

Hoạt động của tổ chuyên môn gồm có:

Lập kế hoạch hoạt động giảng dạy của từng giáo viên và của cả tổ. Kế hoạch hoạt động chung theo tuần, tháng, năm học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và hoạt động giáo dục; kế hoạch thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông, đổi mới nội dung dạy học;

Lập kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng và tự bồi dưỡng cho GV nhằm nắm vững và hiểu rõ ý đồ nội dung sách giáo khoa môn mình phụ trách và những kiến thức nâng cao đáp ứng yêu cầu đổi mới GD. Tổ chức hoạt động đổi mới PPDH và sinh hoạt chuyên môn để nâng cao năng lực dạy học cho GV. Đối với GV tiểu học hoạt động giảng dạy của GV trên cơ sở kế hoạch và phân phối chương trình của Bộ GDĐT được nhà trường cụ thể hoá bằng thời khoá biểu và kế hoạch dạy học của các tổ CM;

Tổ chức các chuyên đề, nâng cao năng lực sư phạm cho các thành viên trong tổ, tổ chức thao giảng, thi GV dạy giỏi nhằm nâng cao trình độ tay nghề cho các thành viên trong tổ. Tổ chức và động viên mọi người tham gia viết SKKN, ứng dụng các SKKN trong giáo dục, dạy học nhằm đẩy mạnh phong trào thi đua hai tốt trong nhà trường. Bên cạnh các chuyên đề được nhà trường, tổ, khối tổ chức thì chú trọng việc cá nhân tự học, tự bồi dưỡng dưới hình thức lên lớp mẫu theo chuyên đề cá nhân tự đăng ký dạy tốt để không ngừng đổi mới phương pháp giảng dạy nâng cao chất lượng GD trong nhà trường;

Các thành viên trong tổ thực hiện kiểm tra, giám sát lẫn nhau về việc sử dụng thiết bị đồ dùng dạy học, việc soạn giảng, chuẩn bị bài dạy, ra đề kiểm tra, công tác chấm, chữa bài, công tác làm báo cáo, cập nhật thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời, …. Đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của HS đúng quy định;

Tham gia vào các hoạt động chung của nhà trường như: công tác giáo dục ngoài giờ lên lớp, các hoạt động ngoại khóa, công tác xã hội hóa giáo dục, công tác đoàn thể và các phong trào thi đua khác;

Thực hiện bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kiểm tra, đánh giá chất lượng, hiệu quả giảng dạy, giáo dục và quản lí sử dụng sách, thiết bị của các thành viên trong tổ theo kế hoạch của nhà trường;

Lập và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động bồi dưỡng học sinh; hoạt động chủ nhiệm lớp;

Tổ chức cho các thành viên trong tổ thực hiện kiểm tra, theo dõi giám sát và đánh giá lẫn nhau về hoạt động chuyên môn, sử dụng phương tiện thiết bị;

Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học và giới thiệu tổ trưởng, tổ phó.

1.3.3. Nguyên tắc quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học

Quản lí hoạt động TCM cần đảm bảo các nguyên tắc cơ bản. Trong đó, cần bảo đảm việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về công tác giáo dục và các nguyên tắc sau:

Đảm bảo tập trung dân chủ: Tập trung dân chủ là nguyên tắc bắt buộc bắt nguồn từ bản chất của chế độ XHCN, là nguyên tắc chỉ đạo toàn bộ hoạt động quản lý. (Điều 6- Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam đã nêu rõ: Quốc hội, Hội đồng Nhân dân và các cơ quan khác của Nhà nước đều tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ). Tinh thần của nguyên tắc này trong QLGD là ở chỗ phải thường xuyên kết hợp sự lãnh đạo tập trung với sự tham gia của quảng đại quần chúng lao động vào công việc tổ chức QLGD;

Đảm bảo tính khoa học, cụ thể và thiết thực: Để đảm bảo nguyên tắc này, PHT thông qua các TTCM trong các hoạt động của mình phải có căn cứ khoa học, biết sử dụng các kiến thức khoa học (khoa học quản lí, tâm lý học, kinh tế học, triết học…) trong điều hành TCM. Tính cụ thể được thể hiện trong xây dựng kế hoạch, phân công, giao việc, đánh giá…; Tính thiết thực thể hiện trong lựa chọn mục tiêu, xây dựng kế hoạch triển khai, luôn bám sát các điều kiện cụ thể của tổ, của trường và gắn với yêu cầu phát triển GD của địa phương, đất nước;

Đảm bảo tính kế hoạch: Phải đưa mọi hoạt động của tổ và kế hoạch để tăng tính chủ động và khả năng phối hợp giữa các cá nhân và bộ phận thực thi nhiệm vụ. Kế hoạch phải được xây dựng dựa trên các căn cứ lý luận, pháp lý và thực tiễn xác đáng; chỉ rõ việc cần làm, thời gian, nguồn lực và biện pháp thực hiện phù hợp và coi trọng công tác giáo dục, thuyết phục kết hợp với việc động viên khuyến khích về mặt tinh thần. Chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần của mỗi thành viên trong tổ. Khi thực hiện nguyên tắc này cần coi trọng khen thưởng kết hợp với đánh giá công việc một cách công khai, công bằng.

1.3.4. Hình thức hoạt động của tổ chuyên môn trường tiểu học

Hoạt động của TCM là hoạt động chuyên môn, chính là hoạt động dạy học trên phân phân phối chương trình và nội dung dạy học mà các thành viên ở tổ đã được đào tạo theo chương trình đào tạo ở trường đại học theo quy định hiện hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường có nhiều hình thức khác nhau, như:

Hình thức sinh hoạt chuyên môn theo kiểu dự giờ đánh giá giờ dạy. Thực tế, kiểu sinh hoạt chuyên môn truyền thống theo hình thức này được tổ chức có cùng một quy trình chung: TTCM phân công GV dạy theo kế hoạch nhà trường -> GV được phân công nghiên cứu bài và giảng dạy trên lớp -> TCM dự giờ rồi họp rút kinh nghiệm -> xếp loại tiết dạy;

Hình thức sinh hoạt chuyên môn qua mạng, sinh hoạt chuyên môn qua trường học kết nối;
Hình thức sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học.

SHCM là một hoạt động thường xuyên, định kì hàng tuần, hàng tháng của nhà trường. Đổi mới nội dung SHCM là yêu cầu cấp thiết nhằm tăng cường năng lực cho giáo viên và CBQL giáo dục. Có thể nói, SHCM là hoạt động quan trọng nằm trong chu trình đổi mới PPDH. Nội dung SHCM phải cụ thể, thiết thực và do chính giáo viên, CBQL giáo dục đề xuất, thống nhất và quyết tâm thực hiện. Có nội dung được thực hiện định kì, liên tục, nhưng cũng có nội dung chỉ thực hiện theo giai đoạn, theo chủ đề trong cả năm học.

1.4. Quản lí hoạt động các tổ chuyên môn trường tiểu học

1.4.1. Tầm quan trọng của quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường tiểu học”

Trong trường tiểu học, TCM là tổ chức cơ sở của bộ máy chính quyền nhà trường giúp hiệu trưởng quản lí GV một cách toàn diện về tư tưởng, chuyên môn nghiệp vụ, kế hoạch giáo dục và giảng dạy về hiệu quả đào tạo thể hiện ở số lượng và chất lượng HS trong phạm vi TCM phụ trách.

TCM là nơi triển khai toàn bộ các hoạt động giáo dục chung của nhà trường đến học sinh các lớp, tổ chức thực hiện toàn bộ chương trình học theo nội dung và phương pháp đã được hướng dẫn theo biên chế năm học đã quy định.

TCM là tập thể sư phạm gần nhất của GV có tác dụng giúp đỡ nhau bồi dưỡng, nâng cao tay nghề, phát huy những sáng kiến kinh nghiệm chuyên môn, đánh giá, phân loại giáo viên về nghiệp vụ, là cơ sở đề nghị khen thưởng, kỷ luật và nâng bậc lương hàng năm đối với GV.

Hoạt động chuyên môn là một bộ phận cấu thành của trường TH. Hoạt động chuyên môn làm cho các tổ, nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức đoàn thể trong thực hiện các nhiệm vụ của tổ và các nhiệm vụ khác của chiến lược phát triển nhà trường để đưa nhà trường đạt được các mục tiêu đề ra.

Hoạt động chuyên môn ở tiểu học là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, trong đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và dạy học.

Hoạt động chuyên môn ở tiểu học là đầu mối hoạt động quản lý mà HT nhất thiết phải tập trung dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học và các hoạt động sư phạm của GV.

Đặc biệt, hoạt động chuyên môn ở tiểu học là nơi tập hợp, đoàn kết, tìm hiểu nắm vững tâm tư, tình cảm và những khó khăn trong đời sống của các GV trong tổ, kịp thời động viên, giúp đỡ GV trong tổ hoàn thành tốt nhiệm vụ của người GV trong trường tiểu học.”.

Trong công tác quản lí trường tiểu học, việc quản lý các hoạt động nhằm thúc đẩy quá trình hoạt động của nhà trường đáp ứng được mục tiêu nhiệm vụ năm học, mục tiêu do ngành đề ra. Đặc biệt việc quản lí các hoạt động chuyên môn, đây là công việc quyết định đến sự thành bại của công tác thực hiện nhiệm vụ năm học, quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường.

Mặt khác việc quản lí hoạt động chuyên môn trong nhà trường tiểu học quyết định đến mọi hoạt động của nhà trường. Tất cả các hoạt động của nhà trường đều liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp và phục vụ cho công tác chuyên môn.

1.4.2. Nội dung quản lí hoạt động tổ chuyên môn của trường tiểu học

1.4.2.1. Tổ chức thực hiện hoạt động của các tổ chuyên môn

Thực hiện hoạt động của TCM là thực hiện hoạt động đào tạo theo mục tiêu của trường. Về nguyên tắc chương trình là pháp lệnh của nhà nước do Bộ GD & ĐT ban hành. Hiệu trưởng cần phải thực hiện nghiêm chỉnh, không được thay đổi thêm, bớt làm sai lệch chương trình giáo dục HS.

Trong quá trình quản lí việc thực hiện chương trình, HT phải là người nắm vững nhất chương trình giáo dục, nội dung từng công việc, người thực hiện và thời gian thực hiện. Để nâng cao năng lực sư phạm cho GV, nhằm đẩy mạnh hiệu quả trong công tác giáo dục HS, HT thường xuyên phải chỉ đạo PHT kiểm soát chặt chẽ việc lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá xác định mức độ hoàn thành công việc của mỗi GV theo từng chủ đề, chủ điểm trong năm học đã quy định. Chỉ đạo thực hiện chương trình là nhiệm vụ trọng tâm trong quản lý chuyên môn của PHT, nhằm giúp cho GV đảm bảo thực hiện đúng, thực hiện đủ và thực hiện có hiệu quả, sáng tạo trong công tác giáo dục HS. Để nắm được tình hình thực hiện chương trình giáo dục HS, PHT theo dõi thông qua hồ sơ chuyên môn, qua phản ánh của TTCM và dự giờ để từ những thông tin thu được, kịp thời có kế hoạch điều chỉnh, uốn nắn sao cho chương trình được thực hiện phù hợp với thời gian của tiến trình năm học.

PHT quản lí soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của GV: Soạn bài là khâu quan trọng chuẩn bị cho giờ lên lớp, là lao động sáng tạo thể hiện sự lựa chọn của GV về nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và sự lựa chọn những thiết bị phục vụ bài dạy. Sự lựa chọn phải phù hợp với nội dung bài dạy, đúng yêu cầu quy định, sát với HS theo lứa tuổi và phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường. Quản lý soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của GV, hiệu trưởng cần tập trung vào một số công việc như sau:

Hướng dẫn GV kế hoạch soạn bài, dựa trên những yêu cầu, quy định chung đảm bảo sự thống nhất về nội dung, hình thức bài soạn với tính chất chỉ dẫn, không phải là khuôn mẫu.
Hướng dẫn GV nghiên cứu sách giáo khoa, sách tham khảo, sách thiết kế các hoạt động các môn học theo lứa tuổi vào soạn bài.
Tổ chức những buổi thảo luận về soạn bài, thống nhất nội dung và hình thức cải tiến nội dung, phương pháp soạn bài, trao đổi kinh nghiệm soạn những bài khó.
HT, PHT và các TTCM thường xuyên kiểm tra, theo dõi việc soạn bài của GV bằng cách kiểm tra bài soạn, kiểm tra hồ sơ và kế hoạch thực hiện giảng dạy.

Để đảm bảo điều kiện phục vụ cho giờ dạy trên lớp của GV, PHT căn cứ vào kế hoạch giảng dạy kiểm tra các điều kiện CSVC – kỹ thuật, đồng thời có kế hoạch mua sắm những thiết bị thiếu và đề ra những quy định quản lý sử dụng thiết bị dạy học có hiện có.

PHT tạo mọi điều kiện thuận lợi cho GV thời gian soạn bài. Soạn bài và chuẩn bị bài trước khi lên lớp là khâu quan trọng của quá trình dạy học, chuẩn bị bài tốt sẽ góp phần vào sự thành công của giờ dạy.

Quản lí giờ dạy của GV: Giờ lên lớp giữ vai trò quyết định chất lượng dạy học.Vì thế HT cần chỉ đạo PHT thực hiện các việc sau: tìm mọi biện pháp tác động trực tiếp đến giờ dạy của GV, xây dựng các chuẩn để quản lý giờ lên lớp, dựa trên những quy định của ngành và hoàn cảnh riêng của trường để xây dựng giờ chuẩn lên lớp; PHT sử dụng chuẩn giờ lên lớp để kiểm tra đánh giá, từng bước nâng cao chất lượng dạy học; Tư tưởng chỉ đạo việc quản lí giờ lên lớp của GV là PHT càng tác động trực tiếp vào giờ dạy trên lớp càng nhiều càng tốt; Kiểm tra giờ lên lớp của GV là biện pháp quan trọng trong các biện pháp quản lí; PHT cần bình thường hóa việc kiểm tra, tổ chức dự giờ thăm lớp thường xuyên, khi việc dự giờ đã trở thành nề nếp, sẽ tạo ra bầu không khí thuận lợi để hiệu trưởng kiểm tra giờ dạy trên lớp của GV như một việc bình thường. Việc GV thường xuyên dự giờ lẫn nhau sẽ cung cấp cho PHT những thông tin giờ dạy, làm cho những đánh giá có độ tin cậy cao. Cùng với việc kiểm tra trực tiếp giờ dạy, PHT cần chú đến các hình thức kiểm tra gián tiếp khác như phỏng vấn HS, trao đổi với GV về tình hình thực hiện chương trình trong nhà trường.

Chú ý cải tiến phương pháp dạy và phương pháp học là hai mặt của vấn đề theo phong trào “Dạy tốt – Học tốt”.

Quản lí hồ sơ chuyên môn: Hồ sơ chuyên môn của GV là phương tiện phản ánh khách quan công tác chuyên môn và năng lực sư phạm của người GV giúp cho HT nắm chắc tình hình dạy học của GV trong nhà trường. Quản lí hồ sơ chuyên môn trong các cơ sở giáo dục tiểu học cần tập trung vào các loại hồ sơ sau: Kế hoạch chuyên môn năm học, kế hoạch bài dạy, phiếu đánh giá HS, sổ dự giờ thăm lớp, sổ bồi dưỡng chuyên môn và sách giáo khoa, sách hướng dẫn giảng dạy, sách tham khảo các môn học… Để giúp GV xây dựng và sử dụng bộ hồ sơ chuyên môn có chất lượng, PHT quy định nội dung và cách xây dựng các loại hồ sơ, thường xuyên kiểm tra hồ sơ chuyên môn của GV để đánh giá việc thực hiện nội quy, quy chế chuyên môn của giáo viên trong trường, đồng thời đánh giá năng lực sư phạm của GV và chất lượng học tập của HS, làm căn cứ theo dõi trong quá trình quản lý.

1.4.2.2. Chỉ đạo thực hiện hoạt động của tổ chuyên môn

Để có kế hoạch chỉ đạo hợp lí, việc cần thiết người HT phải làm là nắm tình hình đội ngũ về năng lực công tác, trình độ chuyên môn cũng như sở trường, nguyện vọng của GV. HT cần chỉ đạo PHT trong việc hướng dẫn TCM thống nhất nội dung, chương trình, kế hoạch dạy học chi tiết; thống nhất các nội dung bồi dưỡng, tự bồi dưỡng; Quản lí việc thực hiện nội dung chương trình; phương pháp giảng dạy; quản lí theo chương trình mục tiêu đào tạo mà Bộ GD&ĐT ban hành.

Triển khai cho các TCM xây dựng kế hoạch hoạt động và quy chế hoạt động của tổ mình theo các nhiệm vụ cụ thể như: về chính trị tư tưởng; thực hiện các cuộc vận động; Xây dựng đội ngũ theo chuẩn GV tiểu học; công tác vận động HS ra lớp và duy trì sĩ số; Thực hiện quy chế chuyên môn và các quy định của ngành; Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, soạn giảng; Công tác kiểm tra, đánh giá HS;

Công tác bồi dưỡng và phụ đạo HS; Tổ chức chuyên đề, hội giảng; Công tác tự kiểm tra, đánh giá; Công tác chủ nhiệm,…

Thiết lập thông tin hai chiều giữa BGH với các TCM. Các TCM phải thường xuyên trao đổi, phản ánh tình hình hoạt động của TCM kịp thời để BGH tháo gỡ vướng mắc, khó khăn và thống nhất trong chỉ đạo nhằm hoàn thành nhiệm vụ.

1.4.2.3. Kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn

Việc kiểm tra nội bộ trong nhà trường là một việc làm hết sức quan trọng. Qua kiểm tra, HT sẽ phát hiện ra những mặt mạnh, mặt yếu để ngăn chặn, uốn nắn những lệch lạc của tập thể và cá nhân khi tiến hành công việc. Quá trình kiểm tra sẽ góp phần hình thành ý thức và năng lực tự kiểm tra công việc của chính bản thân mỗi cán bộ GV.

Kiểm tra nhằm khẳng định, xác định một hành vi cá nhân hay một tổ chức trong quá trình thực hiện quyết định. Kiểm tra là hoạt động quan sát và kiểm nghiệm mức độ phù hợp của quá trình hoạt động của đối tượng bị quản lý với các quyết định quản lý đã lựa chọn.

Kiểm tra là một quá trình bao gồm các bước: xây dựng các tiêu chuẩn (định tính, định lượng, …) đo đạc việc thực hiện để đánh giá, điều chỉnh các sai lệch nhằm làm cho toàn bộ hệ thống đạt mục tiêu đã quy định.

Trong trường tiểu học, TCM dưới sự chỉ đạo của BGH kiểm tra việc giảng dạy của GV, trong quá trình kiểm tra phải chú ý đến việc tư vấn cho đối tượng kiểm tra, qua kiểm tra nên gợi ý, hướng dẫn, phân tích cho giáo viên thấy ưu điểm, thiết sót, đặc biệt là nguyên nhân của những thiếu sót để các thành viên trong TCM làm tốt hơn trong hoạt động chuyên môn nói riêng, hoạt động GD nói chung. Kiểm tra không chỉ là để điều chỉnh mà còn là phát triển.

Kiểm tra hoạt động chuyên môn phải tiến hành trực tiếp thông qua kiểm tra việc thực hiện chương trình giảng dạy, thực hiện quy chế, nề nếp chuyên môn, kiểm tra kế hoạch bài dạy, hồ sơ giảng dạy, kiểm tra việc học tập của HS, kiểm tra tình hình sử dụng, bảo quản thiết bị dạy học, …

Trong trường tiểu học kiểm tra hoạt động TCM rất quan trọng. Bao gồm các nội dung sau:

Kiểm tra hoạt động của GV: Yêu cầu đi sâu vào các nội dung công việc và năng lực sư phạm của từng GV, giúp họ làm tốt công việc giảng dạy, giáo dục HS, đồng thời xây dựng được không khí sư phạm, thực hiện mục tiêu giáo dục một cách đồng bộ. Công tác tiến hành kiểm tra đó là: kiểm tra kế hoạch giảng dạy, giáo dục HS; kiểm tra kế hoạch chủ nhiệm lớp, kế hoạch tự bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ; kiểm tra việc triển khai thực hiện các hoạt động giáo dục.
Kiểm tra hoạt động của TCM: Công tác này giúp cho HT thấy được toàn bộ hoạt động sư phạm của tập thể GV và mối tương tác của các thành viên trong tập thể. HT chỉ đạo PHT kiểm tra tổ chuyên môn toàn diện hoặc theo từng vấn đề như:
Kiểm tra tổ trưởng về nề nếp quản lý của tổ trưởng, nhận định của tổ trưởng về từng tổ viên, uy tín của tổ trưởng.
Kiểm tra hồ sơ chuyên môn: Kế hoạch của tổ của các cá nhân, biên bản sinh hoạt tổ, các sáng kiến kinh nghiệm.
Kiểm tra nề nếp sinh hoạt tổ.
Kiểm tra công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của tổ thực hiện các chuyên đề, hội giảng, hội thi, …
Kiểm tra việc ứng dụng CNTT vào trong quá trình giảng dạy.
Chất lượng GD, trình độ kiến thức nghiệp vụ của tổ, chất lượng HS.
Kiểm tra công tác bảo đảm điều kiện vật chất cho hoạt động GD, CSVC phòng học, đồ dùng và các thiết bị trong quá trình GD.

Ngoài ra, việc tổ chức kiểm tra đánh giá học sinh cũng là một nội dung không thể thiếu trong việc kiểm tra, đánh giá hoạt động TCM. Thông qua quản lí việc tổ chức kiểm tra, đánh giá học sinh, từ đó đánh giá được việc thực hiện quản lí hoạt động tổ chuyên môn. Hoạt động kiểm tra, đánh giá học sinh cần cho tiến hành thường xuyên, liên tục theo đúng kế hoạch xác định. Hoạt động này cần phải được thực hiện một cách chủ động, linh hoạt phù hợp với yêu cầu và điều kiện thực tiễn. Điều quan trọng là hoạt động kiểm tra, đánh giá không làm cản trở cho hoạt động giáo dục cũng như việc tổ chức thực hiện hoạt động của tổ chuyên môn.

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động tổ chuyên môn trường tiểu học

1.5.1. Các yếu tố chủ quan

1.5.1.1. Sự chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường

HT là người lãnh đạo sự thay đổi trong nhà trường. Để có được sự đổi mới tích cực, thực chất, từ bên trong nhà trường, HT phải là người có tư tưởng ủng hộ đổi mới, cải cách và chấp nhận rủi ro. Tư tưởng ấy sẽ lan toả tới các cấp quản lí trung gian (PHT) và tới các TCM, có tác dụng khích lệ các TCM thực hiện đổi mới. Ngược lại với một người đứng đầu nhà trường ngại đổi mới, sẽ rất khó khăn cho các TCM thực hiện những thay đổi tích cực, mang tính chất nền tảng. Hoạt động chuyên môn là hoạt động quan trọng trong nhà trường, thực hiện công tác quản lí hoạt động TCM góp phần thực hiện mục tiêu của nhà trường.

Quản lí của HT có tầm ảnh hưởng đối với mỗi nhà trường là rất nhiều, nó không chỉ ảnh hưởng tới chất lượng dạy học mà còn ảnh hưởng đến đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ GV và nhân viên trong nhà trường. Đổi mới căn bản và toàn diện GD đòi hỏi thay đổi cách quản lí của người HT và đây là khâu then chốt để đổi mới GD. HT là người thiết kế và định hướng phát triển nhà trường và đề ra kế hoạch thực hiện nhiệm vụ. Với mục tiêu sát hợp khả thi, phân công khoa học, hợp lý đồng thời xác định các điều kiện thực hiện thích hợp. Ngoài ra, HT còn có nhiệm vụ tổ chức, điều hành và phối hợp các lực lượng thực hiện nhiệm vụ. HT biết phát động và thúc đẩy hài hòa giữa khâu then chốt và không then chốt, giữa người tích cực và chưa tích cực.

PHT phụ trách chuyên môn cũng có vai trò không nhỏ trong quản lí hoạt động TCM. Những người đảm nhận chức vụ này không chỉ là người năng nổ, nhiệt tình mà còn phải thực sự khéo léo để vừa hoàn thành công việc mà HT phân công, đồng thời đốc thúc được các TCM hoạt động có hiệu quả, cũng như những mảng công việc mà mình đã được phân công đảm trách.

1.5.1.2. Năng lực của tổ trưởng chuyên môn

Để thực hiện việc đổi mới quản lí hoạt động TCM các trường tiểu học không chỉ có các điều kiện từ phía BGH tác động mà còn có các phẩm chất năng lực quản lí và trình độ chuyên môn của chính người tổ trưởng. TTCM muốn quản lí tốt con thuyền TCM của mình trước hết phải có phẩm chất chính trị vững vàng, biết hi sinh cái riêng để cống hiến cho sự nghiệp chung. Có đạo đức tác phong mẫu mực, đi đầu gương mẫu trong mọi hoạt động của tổ chuyên môn và của nhà trường. Nắm vững chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước và những qui định, qui chế của ngành. Không ngừng học hỏi trau dồi nghiệp vụ quản lí của mình. Thông tin phản hồi 2 chiều nhanh chóng, chính xác từ phía giáo viên đến BGH và ngược lại. Tư vấn đắc lực cho BGH về công tác TCM. Do vậy để quản lí tốt mọi hoạt động của TCM, tổ trưởng phải là người có kiến thức sâu rộng, toàn diện các môn học tổ mình phụ trách. Phải làm cho GV phải tâm phục, tự nguyện hoạt động dưới sự lãnh đạo của mình.

Ngoài ra, điều không thể thiếu ở năng lực của TTCM đó là phải biết tập hợp lực lượng, định hướng dẫn dắt, xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch để các thành viên trong tổ thực hiện theo. TTCM biết lắng nghe, tạo sự đoàn kết trong tổ, gương mẫu, công bằng và khéo léo trong giao tiếp, ứng xử thì luôn được sự ủng hộ của các thành viên giúp cho công việc tổ chức các hoạt động của TCM đạt được theo kế hoạch, nhưng nếu không công bằng, không tạo được sự đoàn kết thì việc tổ chức các hoạt động TCM gặp phải khó khăn nhất định. Bên cạnh đó TTCM phải có năng lực tổ chức các hoạt động chuyên môn, kiểm tra đánh giá chuyên môn và đặc biệt còn phải biết tư vấn chuyên môn cho lãnh đạo nhà trường.

1.5.1.3. Năng lực của giáo viên

Năng lực và tinh thần làm việc của GV cũng là nhân tố ảnh hưởng lớn tới chất lượng hoạt động chuyên môn và công tác quản lý chuyên môn của TCM, từ đó mà ảnh hưởng đến chất lượng DH và GD. TCM có nhiều GV có trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm giỏi sẽ giúp cho chất lượng GD ở tổ nói riêng và nhà trường nói chung đạt hiệu quả mong đợi, đội ngũ GV có nhiều người năng lực sư phạm hạn chế ít nhiều cũng ảnh hưởng đến chất lượng GD, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới GD hiện nay đòi hỏi đội ngũ phải tích cực học tập nâng cao trình độ chuyên môn mới đáp ứng được yêu cầu đổi mới GD. Hiện nay, GV trong các trường nếu còn trẻ cả tuổi đời và tuổi nghề, thì trình độ chuyên môn nói chung tương đối tốt nhưng kinh nghiệm giảng dạy chưa nhiều. Đó cũng là một phần ảnh hưởng đến chất lượng chung của nhà trường. Bên cạnh đó, nếu GV có tuổi nghề tương đối cao thì có thể lại ngại cập nhật kiến thức chuyên môn đáp ứng được yêu cầu đổi mới GD.

Các GV trong tổ có tinh thần trách nhiệm cao, đoàn kết cùng nhau xây dựng TCM thì mọi hoạt động chuyên môn sẽ diễn ra thuận lợi, tuy nhiên trong tổ có những GV thiếu tinh thần trách nhiệm và đặc biệt là mất đoàn kết nội bộ thì việc tổ chức các hoạt động gặp nhiều khó khăn.

1.5.1.4. Học sinh:

Thái độ học tập và năng lực của HS có ảnh hưởng quan trọng đến TCM và quản lí hoạt động TCM. Việc đánh giá phẩm chất và năng lực của HS phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó bao gồm yếu tố liên quan đến nghĩa vụ, trách nhiệm, ý thức của HS đối với việc thực hiện nội quy nền nếp nhà trường, việc thực hiện Điều lệ trường tiểu học, việc xác định động cơ học tập để có thái độ học tập đúng đắn…; yếu tố MTGD nhà trường, gia đình và xã hội….Vì vậy, HT, PHT, TTCM, GVCN điều tra khảo sát để nắm vững về đối tượng HS, nhất là HS các lớp đầu cấp và cần có định hướng theo mục tiêu GD để góp phần nâng cao chất lượng dạy-học và GD của nhà trường.

1.5.1.5. Sự hỗ trợ của các tổ chức và các nhân viên khác ở trường

Ban đại diện phụ huynh HS luôn quan tâm đến phong trào của nhà trường, kết hợp cùng với BGH, GV chủ nhiệm trong việc GD, tạo điều kiện cho HS học tập. Đồng thời quan tâm đến đời sống của cán bộ GV, nhân viên.

Các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, các cá nhân… đã đóng góp cả về vật chất lẫn tinh thần, cùng nhà trường phối hợp về nhiều mặt.

Các lực lượng khác trong nhà trường như bộ phận hành chính, bảo vệ đã cùng phối hợp chặt chẽ để hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học đã đề ra với hiệu quả cao nhất.

1.5.2. Các yếu tố khách quan

1.5.2.1. Cơ chế chính sách

Việc đầu tư tài chính, phân bố ngân sách của Nhà nước phục vụ cho GD, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước về chế độ chính sách, lương, thưởng, phụ cấp, ưu đãi đối với GV. Việc tăng cường cơ sở vật chất – thiết bị dạy học thông qua nguồn xã hội hóa GD.

Trước yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện GD đòi hỏi đội ngũ GV phải đáp ứng được những yêu cầu: có kỹ năng tổ chức, định hướng, hiểu biết đa lĩnh vực, sử dụng thành thạo ngoại ngữ, sử dụng CNTT….

1.5.2.2. Đặc điểm kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương

Mỗi địa phương, vùng miền có đặc thù riêng về địa lý, dân số… dẫn tới những đặc điểm riêng về kinh tế, văn hoá, xã hội. Đặc điểm địa phương đem lại những thuận lợi và khó khăn riêng cho các nhà trường đóng trên địa bàn. Ví dụ như đối với những trường TH vùng thành thị, có nhiều khu công nghiệp và khu sản xuất, tập trung đông dân nhập cư, sĩ số HS lớp học thường đông, gây khó khăn trong khâu quản lý lớp học, đổi mới phương pháp và dạy học phân hoá (theo trình độ). Tuy nhiên điều kiện kinh tế thuận lợi lại cho phép nhà trường thực hiện những chương trình mở rộng như ngoại ngữ hay đổi mới chương trình, tổ chức các câu lạc bộ ngoại khoá… Với những vùng khó khăn, tuy không bị áp lực sĩ số, thuận lợi cho đổi mới phương pháp nhưng CSVC trường học yếu kém, HS là lực lượng lao động quan trọng đóng góp vào kinh tế gia đình … Điều đó cản trở việc phổ cập giáo dục và thực hiện chương trình mới một cách hiệu quả. Vì lẽ đó, trong công tác quản lí TCM của nhà trường, cần tính tới đặc điểm địa phương để thực hiện thành công đổi mới GD.

Môi trường tự nhiên: Cảnh quan sư phạm nhà trường như khuôn viên, sân trường, tường bao, vườn hoa, cây xanh, lớp học, CSVC khác…

Môi trường xã hội: Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực, tổ chức phong trào thi đua hai tốt, xây dựng văn hóa nhà trường; tạo mối quan hệ giữa nhà trường với địa phương, nhà trường với gia đình HS.

Điều kiện cơ sở vật chất và thiết bị trường học

Trong việc đổi mới GD hiện nay thì việc đầu tư CSVC là hết sức cần thiết, bởi có hệ thống CSVC tốt sẽ trợ giúp cho việc đổi mới phương pháp dạy học. Một trong yếu tố quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học đó là có sự kết hợp của thiết bị dạy học đồ dùng giáo cụ trực quan đóng một vai trò rất quan trọng. Thiết bị dạy học tăng hiệu quả trực quan, chất lượng giờ học, tiết thí nghiệm thực hành. Nó giúp cho giờ học thêm sinh động, hấp dẫn. Quản lí dạy học không thể thiếu các điều kiện thiết yếu hỗ trợ như cơ sở vật chất trường học. Quản lí tốt các điều kiện này sẽ tác động mạnh đến chất lượng dạy học. Đó là phương tiện giúp GV chuyển tải tri thức, rèn luyện kĩ năng cho học sinh. Người quản lí phải quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin để giúp GV biết khai thác công nghệ giúp hỗ trợ công tác giảng dạy. Người quản lí phải quan tâm đảm bảo CSVC cho nhà trường, nhiệm vụ chung là cung cấp đầy đủ các điều kiện về trường lớp, phòng thí nghiệm, thực hành. Khi điều kiện CSVC của nhà trường thiếu thốn, một số hoạt động CM của tổ không thực hiện được. Đặc biệt là các phòng học bộ môn giúp HS được tăng thực hành giúp minh chứng cho HS thấy được ngoài lý thuyết các em còn được thực hành để kiểm nghiệm lại kiến thức lý thuyết đã học.

Kinh phí dành cho việc học tập, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho TCM

Nhà trường cần bố trí nguồn kinh phí nhất định phục vụ cho các hoạt động của TCM như làm đồ dùng cho các tiết dạy chuyên đề, kinh phí tổ chức các hoạt động ngoại khóa. Đặc biệt là nên dành một phần có kinh phí khen thưởng cho GV, TCM có thành tích trong hoạt động chuyên môn hàng năm, hoặc có thành tích tiêu biểu sáng tạo trong từng học kì.

Kết luận chương 1

Để công tác quản lí hoạt động TCM ở các trường TH phát triển một cách vững bền, đội ngũ CBQL, GV trong trường tiểu học cần có tinh thần trách nhiệm cao, năng lực quản lí và tổ chức các mặt hoạt động phù hợp với điều kiện có được của cơ sở GD do mình phụ trách. TCM có vai trò rất quan trọng đối với vấn đề sống còn của trường: từ việc.lập kế hoạch chiến lược, tổ chức bộ máy quản lí và chỉ đạo các hoạt động GD xây dựng được một hệ thống các biện pháp quản lí nhằm nâng cao năng lực sư phạm cho GV.

Quản lí trường học là tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lí lên tất cả các nguồn lực nhằm đẩy mạnh hoạt động của nhà trường theo nguyên lý GD và tiến tới mục tiêu GD. Quản lí TCM là quá trình tác động có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lí đối với tổ chức nghề nghiệp là tập hợp các GV cùng giảng dạy một môn hoặc nhóm môn học, hành động theo mục tiêu thống nhất.

Những vấn đề chủ yếu về cơ sở lí luận quản lý hoạt động của TCM ở trường TH là căn cứ để tiến hành khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động của TCM trên địa bàn thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh; đề xuất các biện pháp nâng cao năng lực quản lí hoạt động của TCM trường TH thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh. Các nội dung này sẽ được tập trung nghiên cứu ở các chương sau.

Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn thạc sĩ, báo cáo tốt nghiệp, khóa luận tốt nghiệp, chuyên đề tốt nghiệp và Làm Tiểu Luận Môn luôn luôn uy tín hàng đầu. Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 luôn đặt lợi ích của các bạn học viên là ưu tiên hàng đầu. Rất mong được hỗ trợ các bạn học viên khi làm bài tốt nghiệp. Hãy liên hệ ngay Dịch Vụ Viết Luận Văn qua Website: https://dichvuvietluanvan.com/ – Hoặc Gmail: lamluanvan24h@gmail.com

Post Views: 4