Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh

Chia sẻ chuyên mục Đề Tài Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh hay nhất năm 2023 cho các bạn học viên ngành đang làm luận văn thạc sĩ tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài luận văn tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm luận văn thì với đề tài: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 dưới đây chắc chắn sẽ giúp cho các bạn học viên có cái nhìn tổng quan hơn về đề tài sắp đến.

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục hướng nghiệp cho học sinh là một trong những vấn đề quan trọng của sự nghiệp Đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục Việt Nam. Nghị quyết số 29-NQ/TW (năm 2013) về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo cũng chỉ rõ: “Đẩy mạnh phân luồng sau trung học cơ sở; định hướng nghề nghiệp ở trung học phổ thông, đảm bảo cho học sinh có trình độ trung học cơ sở (học xong cấp Trung học cơ sở) có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng phân luồng mạnh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông phải tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng” (dẫn theo [5]).

Công tác giáo dục hướng nghiệp (GDHN) cho học sinh, với bản chất là một hệ thống các biện pháp tiến hành trong và ngoài nhà trường tác động đến học sinh để giúp các em có kiến thức về nghề nghiệp, từ đó giúp học sinh có khả năng lựa chọn nghề nghiệp trên cơ sở kết hợp nguyện vọng, sở trường của cá nhân gắn với nhu cầu sử dụng lao động của xã hội và địa phương. Tuy nhiên, cho đến nay giáo viên hướng dẫn cho học sinh phổ thông, đặc biệt là học sinh Trung học cơ sở, chưa được sự quan tâm đúng mức và kết quả còn hạn chế. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Mặt khác, thực tế xã hội cũng cho thấy mối quan hệ giữa giáo viên hướng dẫn với chất lượng nguồn nhân lực: những năm qua chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu của việc hội nhập cũng như nhu cầu của các doanh nghiệp. Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB) về chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam hiện nay đạt 3,79/10 điểm, xếp thứ 10/11 quốc gia tại Châu Á, nguồn nhân lực Việt Nam phân bố không hợp lý, có nhiều bất cập về chất lượng đào tạo, nhiều lao động không đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng.

Từ thực tiễn giáo viên hướng dẫn cho học sinh tại các trường Trung học cơ sở nói chung và trên địa bàn thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai nói riêng, chúng tôi nhận thấy việc đổi mới quản lí hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh cấp Trung học cơ sở là hết sức cấp thiết.

Hằng năm, Phòng Giáo dục và đào tạo Sa Pa đều có Kế hoạch giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở; tuy nhiên, kết quả và chất lượng giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở trên địa bàn chưa thực sự đạt hiệu quả như mong muốn.

Cùng với việc các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa bắt đầu chuẩn bị triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới (Chương trình Giáo dục phổ thông 2018), việc nghiên cứu lý luận quản lý giáo dục, khảo sát thực trạng quản lí hoạt động giáo viên hướng dẫn tại các trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã chính là cơ sở khoa học để có thể đề xuất một số biện pháp quản lý giáo viên hướng dẫn nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng quản lý trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai.

Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai theo chương trình giáo dục phổ thông 2018”, làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM ĐẾN DỊCH VỤ

===>>> Dịch Vụ Viết Thuê Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Giáo Dục

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai từ đó đề xuất biện pháp phù hợp với các yêu cầu đổi mới giáo dục của chương trình Giáo dục phổ thông mới (2018). Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai theo chương trình giáo dục phổ thông 2018.

4. Giả thuyết khoa học

Trong thời gian qua, công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai còn có hạn chế nhất định. Kết quả và chất lượng giáo viên hướng dẫn tại các Trung học cơ sở thị xã Sa Pa hiện nay nhìn chung chưa đạt được mục tiêu và yêu cầu chất lượng đã đặt ra, đặc biệt với HS lớp 9 cuối cấp. Với việc thực hiện Chương trình giáo viên hướng dẫn theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở dựa trên cơ sở khoa học Quản lý giáo dục, phù hợp với điều kiện thực tế giáo dục và đặc thù kinh tế – xã hội của thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai, thì những biện pháp đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động giáo viên hướng dẫn trong các trường Trung học cơ sở, góp phần phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của địa phương và xã hội.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

• Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp các trường Trung học cơ sở;
• Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 trong các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai;
• Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 trong các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018;

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu

6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Nghiên cứu nội dung quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai theo các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá.

6.2. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

• Thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai năm học 2017-2019.
• Không gian và quy mô khảo sát: Gồm 04 trường trong các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai, gồm: trường Trung học cơ sở Kim Đồng: 144 học sinh lớp 9 và 02 cán bộ quản lý, trường Trung học cơ sở Lê Văn Tám 20 học sinh lớp 9 và 02 cán bộ quản lý, trường Trung học cơ sở Võ Thị Sáu 16 học sinh lớp 9 và 02 cán bộ quản lý, trường Dân tộc nội trú Trung học cơ sở & Trung học phổ thông thị xã Sa Pa 70 học sinh lớp 9và 02 cán bộ quản lý.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

Sưu tầm và tham khảo các tài liệu mang tính lý luận, các văn bản pháp quy, các công trình nghiên cứu khoa học về quản lý giáo dục, các tài liệu về giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở; Phân tích và tổng hợp các cơ sở khoa học của quản lý giáo dục, quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh phổ thông; các văn bản chỉ đạo của Sở GD&ĐT tỉnh Lào Cai; của UBND tỉnh Lào Cai; của UBND thị xã Sa Pa; các hướng dẫn thực hiện Chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn bậc Trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Sa Pa,… Trên cơ sở đó tổng hợp tư liệu để hệ thống hóa, khái quát hóa những vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài, qua đó xây dựng khung lý thuyết về quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn của đề tài.

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi

• Xây dựng các phiếu điều tra bằng hệ thống câu hỏi để khảo sát các đối tượng liên quan đến nội dung nghiên cứu.
• Các số liệu điều tra sẽ là những thông tin quan trọng để đề xuất những giải pháp khoa học có tính thực tiễn.

7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Thông qua phỏng vấn trực tiếp lấy các ý kiến chuyên gia, các Cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên có nhiều kinh nghiệm để khảo nghiệm thực trạng hoạt động giáo viên hướng dẫn và biện pháp quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn của Hiệu trưởng cho học sinh lớp 9 các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai.

7.2.3. Nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm giáo dục

Nghiên cứu và tổng hợp, tổng kết các kinh nghiệm hoạt động giáo viên hướng dẫn, hoạt động quản lý giáo viên hướng dẫn thông qua hệ thống các báo cáo tổng kết năm học, Tổng kết giáo viên hướng dẫn của Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Sa Pa và của BGH các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa về triển khai hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh; đồng thời nghiên cứu các kế hoạch triển khai giáo viên hướng dẫn của Hiệu trưởng các trường Trung học cơ sở trên địa bàn.

7.3. Nhóm phương pháp khảo nghiệm

Thực chất là vận dụng phương pháp chuyên gia, xin ý kiến đánh giá về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đã nghiên cứu, đề xuất… thông qua bộ Phiếu hỏi dành các cấp quản lý giáo dục (Phòng Giáo dục và đào tạo, BGH) và đại diện đội ngũ giáo viên thực hiện chương trình giáo viên hướng dẫn tại các trường Trung học cơ sở.

8. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu; kết luận và khuyến nghị; tài liệu tham khảo; phụ lục; luận văn gồm có 3 chương:

• Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở theo Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.
• Chương 2: Thực trạng về quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Sa Pa
• Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Sa Pa theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018.

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG NĂM 2018

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Vào những năm 1940, nhà tâm lý học Mỹ J.L.Holland đã nghiên cứu và thừa nhận sự tồn tại của các loại nhân cách và sở thích nghề nghiệp tác giả đã chỉ ra tương ứng với mỗi kiểu nhân cách nghề nghiệp đó là một số những nghề nghiệp mà cá nhân có thể chọn để có được kết quả làm việc cao nhất. Lý thuyết này của J. L Holland đã được sử dụng rộng rãi nhất trong thực tiễn hướng nghiệp ở các nước công nghiệp [22].

Song có thể coi cuốn sách “Hướng dẫn chọn nghề” xuất bản năm 1949 ở Pháp được xem là cuốn sách đầu tiên nói về hướng nghiệp. Nội dung cuốn sách đã đề cập đến sự phát triển đa dạng của các ngành nghề trong xã hội do sự phát triển của công nghiệp từ đó đã rút ra những kết luận coi giáo viên hướng dẫn (GDHN) là một vấn đề cấp thiết khi xã hội ngày càng phát triển và cũng là nhân tố thúc đẩy xã hội phát triển [22].

Các nghiên cứu gần đây của Mei Tang, Wei Pan và Mark D. Newmeyer đã áp dụng mô hình lý thuyết phát triển xã hội nghề nghiệp để khảo sát các yếu tác động đến xu hướng lựa chọn nghề nghiệp của học sinh trung học. Những phát hiện của nghiên cứu này đã chứng minh tầm quan trọng của các yếu tố: kinh nghiệm học tập, tự đánh giá năng lực nghề nghiệp, lợi ích, và kết quả mong đợi trong quá trình phát triển nghề nghiệp của học sinh trung học [21]. Mối quan hệ của các yếu tố này là động, vì vậy, để can thiệp thành công cần phải xem xét mối quan hệ phức tạp giữa các yếu tố và kết hợp một loạt các biện pháp can thiệp ở mức độ đa hệ thống. Các nhà tư vấn nên góp phần vào sự phát triển và thực hiện một chương trình phát triển nghề nghiệp toàn diện giúp học sinh phát triển năng lực nghề nghiệp thông qua hoạt động học tập thiết thực.

Nghiên cứu của Bromley H.Kniveton, trên cơ sở khảo sát 384 thanh thiếu niên (trong đó có 174 nam và 174 nữ) từ 14 đến 18 tuổi đã đã đưa ra kết luận: Cả nhà trường và gia đình đều có thể cung cấp những thông tin và hướng dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên. Giáo viên có thể xác định những năng khiếu và khả năng qua đó khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động ngoại khoá, tham gia lao động hướng nghiệp hoặc tham quan những cơ sở sản xuất. Phụ huynh học sinh có ảnh hưởng rất lớn đến việc cung cấp những hỗ trợ thích hợp nhất định cho sự lựa chọn nghề nghiệp, ngoài ra còn có sự tác động của anh chị em trong gia đình, bạn bè… [17].

Michael Borchert, trên cơ sở khảo sát 325 học sinh trung học của trường Trung học Germantown, bang Wisconsin đã đưa ra nhận xét: trong ba nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề nghiệp là: Môi trường, cơ hội và đặc điểm cá nhân thì nhóm yếu tố đặc điểm cá nhân có ảnh hưởng quan trọng nhất đến sự chọn lựa nghề nghiệp của học sinh trung học.

M.J. Burns và các cộng sự đã cho rằng mức độ nổi tiếng và uy tín của trường, đội ngũ giáo viên danh tiếng cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh, “tỷ lệ chọi” đầu vào, điểm chuẩn của trường là những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh. Ngoài mong đợi về học tập trong tương lai thì mong đợi về công việc trong tương lai cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh. S.G. Washburn và các cộng sự còn cho rằng sự sẵn sàng của bản thân cho công việc và cơ hội kiếm được việc làm sau khi tốt nghiệp cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh [24]. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

D.W. Chapman, trong việc chọn trường, các học sinh bị tác động mạnh mẽ bởi sự thuyết phục, khuyên nhủ của bạn bè và gia đình. Bên cạnh đó, Hossler và Gallagher còn cho rằng các cá nhân tại trường học cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến quyết định chọn trường của học sinh [24].

1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước

Trong chương trình Giáo dục phổ thông hiện hành, ở bậc Trung học cơ sở các hoạt động giáo viên hướng dẫn được coi là một hoạt động giáo dục bắt buộc, được thực hiện thống nhất trên toàn quốc. Tuy nhiên, do thời lượng hạn chế và chưa thể hiện rõ tích hợp vào các môn học khác, trừ môn dạy nghề và hoạt động giáo viên hướng dẫn như là hoạt động ngoại khóa.

Từ những năm 1975 – 1990, một số nhà nghiên cứu như Phạm Tất Dong, Quang Dương, Nguyễn Văn Hộ,… đã đề cập đến nhiều khía cạnh trong hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh phổ thông, trong đó đã đề cập cần giáo viên hướng dẫn ngay từ bậc Trung học cơ sở. Trong công trình nghiên cứu của mình, tác giả Nguyễn Văn Hộ đề cập đến vấn đề: “Thiết lập và phát triển hệ thống giáo viên hướng dẫn cho học sinh Việt Nam” [12]. Tác giả đã xây dựng luận chứng cho hệ thống giáo viên hướng dẫn trong điều kiện phát triển kinh tế – xã hội của đất nước,đề xuất những hình thức phối hợp giữa nhà trường, cơ sở sản xuất, cơ sở giáo dục kỹ thuật nghề nghiệp, dạy nghề cho học sinh phổ thông.

Một số công trình nghiên cứu gần đây hơn về công tác giáo viên hướng dẫn ở cấp Bộ:

Đề tài cấp Bộ năm 2005: “Những giải pháp triển khai thực hiện tổ chức giáo viên hướng dẫn cho học sinh trung học phổ thông khu vực miền núi Đông Bắc Việt Nam trong thời kì công nghiệp hóa – hiện đại hóa” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Huyền thuộc Đại học sư phạm Thái Nguyên;

Đề tài nghiên cứu cấp Bộ năm 2009: “Tham vấn hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông -Thực trạng ở Việt nam và kinh nghiệm Quốc tế” do Lê Thị Thanh Hương làm chủ nhiệm. Theo tác giả Phạm Tất Dong, đa số thanh niên không kiếm được việc làm là do không biết nghề (67,4%) [7] và nhấn mạnh: “Chú trọng hình thành những năng lực nghề nghiệp cho thế hệ trẻ để tự họ tìm ra việc làm”, đồng thời: “tiếp sau quá trình hướng nghiệp dứt khoát phải dạy nghề cho học sinh sau Trung học cơ sở. Đây sẽ là một nguyên tắc cơ bản” [6]. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Sách chuyên khảo “Tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn trong trường phổ thông” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Huyền (2015), Nhà xuất bản Đại học Thái Nguyên [14].

• Những nghiên cứu về quản lý giáo viên hướng dẫn

Từ sau năm 2005, hoạt động giáo viên hướng dẫn được quan tâm nhiều hơn và đã có nhiều luận văn sau đại học chọn làm đề tài nghiên cứu. Có thể kể đến:

Tác giả Huỳnh Thị Tam Thanh (2003), Quản lý công tác hướng nghiệp cho học sinh bậc trung học tại các trung tâm GDTX trên địa bàn thành phố Đà Nẵng: Thực trạng và giải pháp (dẫn theo [24]). Đề tài này đã xác định được các đầu việc quản lý của lãnh đạo các nhà trường trong công tác quản lý giáo viên hướng dẫn và đưa ra những biện pháp nhằm tăng cường hiệu quả của công tác này. Tuy nhiên, đề tài còn chưa xây dựng được một cơ sở lý luận hoàn chỉnh làm nền tảng cho việc giải quyết phần nội dung.

Tác giả Nguyễn Hữu Thiện (2004), Tìm hiểu thực trạng công tác quản lý hoạt động hường nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông tại thành phố Hồ Chí Minh và đề xuất một số biện pháp [23]. Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng về công tác quản lý hoạt động hướng nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông tại thành phố Hồ Chí Minh chưa đạt hiệu quả cao trên cơ sở phân tích các thực trạng về sự thiếu thông tin, sự thiếu hiểu biết của học sinh về các ngành, nghề trong xã hội dẫn đến việc chọn nghề nghiệp tương lai của các em học sinh không phù hợp, các hình thức giáo viên hướng dẫn trong nhà trường Trung học phổ thông còn nhiều hạn chế. Bên cạnh, đề tài chưa đề cập đến sự lãnh đạo phối hợp giáo dục của nhà trường – gia đình – xã hội trong hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh. Vì hoạt động giáo viên hướng dẫn trong nhà trường phổ thông là một bộ phận của hoạt động giáo viên hướng dẫn của toàn xã hội. Gia đình lại là cái nôi đầu đời có ảnh hưởng lớn tới sự chọn lựa nghề nghiệp tương lai của học sinh. Ở đây đề tài chưa đề cập đến nhiệm vụ của Cha mẹ học sinh trong việc giáo viên hướng dẫn và chưa có sự phối hợp giáo dục của nhà trường với gia đình để giáo viên hướng dẫn cho các em.

Phan Ngọc Hà (2009), Thực trạng quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn của Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông huyện Thốt Nốt, Thành phố Cần Thơ hiện nay [10]. Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng về công tác quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn của Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông huyện Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ hiện nay chưa đạt hiệu quả cao trên cơ sở phân tích các thực trạng về sự thiếu thông tin, sự thiếu hiểu biết của học sinh về các ngành, nghề trong xã hội dẫn đến việc chọn nghề nghiệp tương lai của các em học sinh không phù hợp, các hoạt động giáo viên hướng dẫn trong nhà trường Trung học phổ thông còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, đề tài chưa chú ý phân tích đánh giá quản lý theo mối quan hệ chức năng quản lý với kết quả quản lý. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Nguyễn Thị Ánh Tuyết (2011), Thực trạng quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn ở các trường Trung học phổ thông Quận 12 thành phố Hồ Chí Minh [24]. Tác giả đã nêu nội dung chính về quản lý hoạt động hướng nghiệp đó là: Xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn; Tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch, chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn; kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn; đảm bảo các điều kiện cho hoạt động giáo viên hướng dẫn, trên cơ sở phân tích thực trạng tại địa bàn, tác giả đưa ra 07 giải pháp quan trọng giải quyết.

Nguyễn Quốc Thanh Long (2012), Thực trạng quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn của Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông huyện Bình Chánh [17]. Tác giả đã khái quát được lý luận về hoạt động giáo viên hướng dẫn trong trường Trung học phổ thông, quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn trong trường Trung học phổ thông với nội dung về: Thành lập Ban hướng nghiệp và xác định chức năng, nhiệm vụ cụ thể các thành viên Ban hướng nghiệp; Phân công trách nhiệm hướng nghiệp trong nhà trường; Kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn, Tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn; Chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo viên hướng dẫn; Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn; kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn; tổng kết hoạt động giáo viên hướng dẫn. Đề xuất biện pháp về tăng cường tư tưởng nhận thức; các nhóm biện pháp chính và đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn.

Quàng Văn Trung (2018), nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn theo định hướng phân luồng ở các trường Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên”, luận văn thạc sỹ, trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên. Luận văn đã nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn theo định hướng phân luồng học sinh Trung học cơ sở; chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn theo định hướng phân luồng ở các trường Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ; từ đó đề xuất 7 biện pháp phù hợp với điều kiện địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên.

Tác giả Phạm Nông Chung (2019), luận văn thạc sĩ “Quản lý hoạt động hướng nghiệp tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên – hướng nghiệp tỉnh Bắc Kạn theo hướng phân luồng học sinh sau trung học cơ sở”, luận văn thạc sỹ, trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên đã nghiên cứu các khía cạnh lý luận về quản lý, giáo viên hướng dẫn, quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn, phân luồng học sinh Trung học cơ sở. Từ đó phân tích thực trạng quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên – hướng nghiệp (TTGDTX-HN) tỉnh Bắc Kạn theo hướng phân luồng học sinh sau Trung học cơ sở dựa trên các chức năng quản lý: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá, từ đó đề xuất 5 biện pháp quản lý phù hợp với vấn đề phân luồng học sinh trên địa bàn. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Huy Thanh (2019), nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn theo định hường chương trình Giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học cơ sở huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai”, trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên, kết quả luận văn đã nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn theo định hướng chương trình Giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học cơ sở; từ đó phân tích thực trạng và đề xuất 5 biện pháp quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn theo định hướng chương trình Giáo dục phổ thông mới 2018 ở các trường Trung học cơ sở huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai.

Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến vai trò của hoạt động giáo viên hướng dẫn, sự cần thiết của vấn đề giáo viên hướng dẫn, đặc biệt là quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn tại các trường Trung học cơ sở,… Tuy nhiên, vẫn còn quá ít các công trình nghiên cứu có tính hệ thống về quản lý giáo viên hướng dẫn tại các các trường Trung học cơ sở theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018 cho học sinh lớp 9. Chúng tôi nhận thấy, đây là vấn đề cần tiếp tục được quan tâm nghiên cứu, do vậy chúng tôi lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động GDHN cho học sinh lớp 9 ở các trường Trung học cơ sở thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai (theo chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018)” để nghiên cứu.

1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Quản lý nhà trường

Quản lý, thực chất là một dạng hoạt động xã hội. Đó là sự tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trong tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt được mục tiêu đã đề ra. Hay nói một cách khác, quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng việc thực hiện các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.

Quản lý giáo dục (QLGD) là một lĩnh vực quản lý hoạt động xã hội, theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội. QLGD được tiếp cận từ 2 góc độ:

• Ở góc độ vĩ mô: QLGD là những tác động có hệ thống, có mục đích, hợp quy luật đến tất cả các mắt xích của hệ thống giáo dục, nhằm đảm bảo cho hệ thống giáo dục vận hành, phát triển, thực hiện mục tiêu của nền giáo dục.
• Ở góc độ vi mô: Là quản lý một nhà trường, cơ sở giáo dục, gồm một hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý giúp cho nhà trường vận hành đúng đường lối, quan điểm giáo dục của Đảng, thực hiện được mục tiêu giáo dục Việt Nam. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Trường học (nhà trường) là một tổ chức vi mô, đơn vị tổ chức cơ sở của hệ thống giáo dục. Quản lý nhà trường là một bộ phận trong quản lý giáo dục. Vì vậy quản lý nhà trường vừa vận dụng tất cả các nguyên lý chung của quản lý, cũng như của QLGD, vừa có nét đặc thù riêng của quản lý các hoạt động giáo dục.

Theo Trần Kiểm: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, đối với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [15].

Theo Phạm Viết Vượng: “Quản lý trường học là hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức lao động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dụ , cũng như huy động tối đa các nguồn lực Giáo dục và Đào tạo trong nhà trường” [26].

Từ các định nghĩa trên về, có thể thấy: Quản lý trường học thực chất là hoạt động có định hướng, có kế hoạch của các chủ thể quản lý nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục, để nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường.

1.2.2. giáo viên hướng dẫn trong nhà trường phổ thông

GDHN (GDHN) là một hệ thống tác động giáo dục chuyên biệt, đảm bảo cho học sinh sự lựa chọn nghề một cách có chủ đích, phù hợp khả năng, sở thích cá nhân và phù hợp nhu cầu xã hội.

Công tác giáo viên hướng dẫn không chỉ được thực hiện trong nhà trường, bởi các thầy, cô giáo mà còn được tiến hành tại gia đình và cộng đồng với sự tác động, hỗ trợ của các cơ quan, đoàn thể, tổ chức xã hội, đặc biệt là phụ huynh học sinh. Nhưng giáo viên hướng dẫn trong nhà trường phổ thông có vai trò đặc biệt.

GDHN trong trường phổ thông là hệ thống các biện pháp tiến hành trong và ngoài nhà trường để giúp học sinh có kiến thức về nghề nghiệp và có khả năng lựa chọn nghề nghiệp trên cơ sở kết hợp nguyện vọng, sở trường của cá nhân với nhu cầu sử dụng lao động của xã hội [20].

Từ đó cho thấy, thực chất của giáo viên hướng dẫn trong nhà trường phổ thông là hệ thống tác động của nhà trường phổ thông, thông qua các môn học và các hoạt động giáo dục được nhà trường, thầy cô tổ chức triển khai.

Mục đích của chương trình giáo viên hướng dẫn đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo thống nhất ban hành trong Chương trình Giáo dục phổ thông, giúp các em có được những hiểu biết cần thiết về bản thân, về thế giới nghề nghiệp xung quanh, về những yếu tố ảnh hưởng (tác động) tới bản thân trong việc chọn nghề để lựa chọn nghề phù hợp và giải quyết thỏa đáng mối quan hệ giữa cá nhân với nghề, giữa cá nhân với xã hội.

1.2.3. giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Hoạt động giáo viên hướng dẫn ở trường Trung học cơ sở là một bộ phận quan trọng trong Chương trình giáo viên hướng dẫn trong trường phổ thông và là hoạt động giáo dục bắt buộc quan trọng của nhà trường Trung học cơ sở. Đó là các hoạt động giáo dục chuyên biệt nhằm tổ chức triển khai và quản lý thực hiện Chương trình giáo viên hướng dẫn cấp Trung học cơ sở đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, đảm bảo các mục tiêu, nội dung và các yêu cầu đặt ra và phù hợp với các điều kiện thực tế giáo dục tại các trường Trung học cơ sở.

Trong luận văn này, Chương trình giáo viên hướng dẫn trong các trường cấp Trung học cơ sở thuộc Chương trình Giáo dục phổ thông cấp Trung học cơ sở – Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 26 tháng 12 năm 2018.

1.2.4. Quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở

Quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở thuộc phạm vi quản lý trường học, đó là hoạt động có định hướng, có kế hoạch của BGH trường Trung học cơ sở nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục, để đảm bảo mục tiêu, nội dung và các yêu cầu của Chương trình giáo viên hướng dẫn theo mục tiêu, nội dung, phương thức tổ chức của Chương trình giáo dục cấp Trung học cơ sở mới (2018) đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường [20].

1.3. Trường Trung học cơ sở với nhiệm vụ giáo viên hướng dẫn Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

1.3.1. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ và mục tiêu giáo dục của trường Trung học cơ sở

Trong Điều lệ trường Trung học cơ sở, trường Trung học phổ thông và trường phổ thông nhiều cấp học (2011, xin gọi tắt là Điều lệ trường trung học) đã xác định rõ:

• Vị trí và chức năng:

“Trường Trung học cơ sở là là cấp học tiếp nối giữa cấp tiểu học và Trung học phổ thông, trung cấp, cao đẳng, đại học” (Điều 2, Điều lệ trường trung học) Trường Trung học cơ sở là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục Trung học cơ sở còn là cấp học phổ cập nhăm nâng cao dân trí chuẩn bị đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước.

Trong hệ thống giáo dục quốc dân trường Trung học cơ sở có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng.

Trên thực tế giáo dục vùng miền núi, như ở tỉnh Lào Cai còn có loại hình trường Phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) cấp Trung học cơ sở và trường Phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT) cấp Trung học cơ sở. Ở thị xã Sa Pa, đơn vị cấp huyện chỉ có trường PTDTBT cấp Trung học cơ sở thị xã Sa Pa cũng thuộc loại hình trường Trung học cơ sở, chịu sự quản lý của phòng GD&ĐT thị xã về chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định của Luật giáo dục và Điều lệ trường trung học.

• Nhiệm vụ, quyền hạn:

Trường Trung học cơ sở, theo Điều lệ trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

• Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp Trung học cơ sở do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục.
• Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật.
• Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
• Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công.
• Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.
• Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định của Nhà nước.
• Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
• Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
• Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

Mục tiêu của giáo dục Trung học cơ sở

Mục tiêu của giáo dục Trung học cơ sở theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới (2018): giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã hình thành và phát triển ở cấp Tiểu học, từ đó, điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh tri thức và kỹ năng nền tảng, có hiểu biết ban đầu về các ngành nghề và có ý thức định hướng nghề nghiệp để tiếp tục học lên Trung học phổ thông hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, học tập và sinh hoạt.

Trong đó đã ghi rõ: hoạt động giáo viên hướng dẫn là nội dung giáo dục bắt buộc để thực hiện mục tiêu giáo dục Trung học cơ sở.

1.3.2. Vai trò của nhà trường Trung học cơ sở trong hoạt động giáo viên hướng dẫn

Hoạt động giáo viên hướng dẫn trong nhà trường Trung học cơ sở không chỉ giúp các trường thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện, mà còn góp phần quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực phục vụ sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Từ trước đến nay, hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh luôn được cả xã hội quan tâm. Trong đó, Chính phủ đã cụ thể hóa bằng các văn bản hành chính như: Quyết định 126/CP về “Công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông và việc sử dụng hợp lý học sinh Trung học cơ sở, Trung học phổ thông tốt nghiệp ra trường”; Nghị định 75/2006/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục.

Theo Chương trình Giáo dục phổ thông mới (2018): giáo viên hướng dẫn trong chương trình Giáo dục phổ thông bao gồm toàn bộ các hoạt động của nhà trường phối hợp với gia đình và xã hội nhằm cung cấp tri thức về nghề nghiệp và thị trường lao động cho học sinh, giúp học sinh tự đánh giá sở trường, nguyên vọng, quan niệm về giá trị và điều kiện của bản thân, từ đó lựa chọn định hướng nghề nghiệp phù hợp và có ý thức chuẩn bị cho việc thực hiện sự lựa chọn đó.

Chương trình Giáo dục phổ thông phân biệt rõ hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến lớp 9) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến lớp 12). Nội dung giáo viên hướng dẫn được lồng ghép, tích hợp vào các môn học, hoạt động giáo dục. Trong đó, có ưu thế và thể hiện vai trò rõ ràng về hoạt động giáo viên hướng dẫn là các môn Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật, Giáo dục công dân và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

GDHN trong chương trình Giáo dục phổ thông mới được thực hiện chủ yếu ở các năm học cuối của Trung học cơ sở và toàn bộ giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (THPT)với những môn học, chuyên đề học tập phù hợp với sở thích, năng lực và định hướng nghề nghiệp của học sinh. Nội dung giáo viên hướng dẫn trong chương trình mới cũng phản ánh được xu hướng dịch chuyển ngành nghề trước những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Để đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả của hoạt động giáo viên hướng dẫn, Chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể xác định rõ năng lực định hướng nghề nghiệp cũng như các yêu cầu cần đạt cho năng lực này ở từng cấp học. Trên cơ sở đó, các môn học, hoạt động giáo dục xác định cơ hội vả nêu yêu cầu cần đạt cụ thể về giáo viên hướng dẫn trong môn học, hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm, tính chất của môn học để thực hiện thống nhất trong cả nước.

Như vậy có thể thấy, vai trò của nhà trường Trung học cơ sở trong hoạt động giáo viên hướng dẫn rất quan trọng, nhà trường sẽ thực hiện hoạt động định hướng nhằm đảm bảo các nội dung, phương pháp và hình thức giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 được lĩnh hội và từ đó giúp đạt được mục tiêu của giáo dục.

1.4. Hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở theo chương trình giáo dục phổ thông (2018)

1.4.1. Mục tiêu, ý nghĩa của hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở

GDHN trong Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới được xây dựng trên cơ sở kế thừa ưu điểm của chương trình hướng nghiệp hiện hành. Đồng thời, bám sát nội dung Đề án “GDHN và định hướng phân luồng học sinh trong Giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025”. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

1.4.1.1. Mục tiêu hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở

Hình thành khả năng tự chủ trong việc lựa chọn nghề của học sinh lớp 9 trên cơ sở của sự phù hợp giữa năng lực, hứng thú, sở thích cá nhân với nhu cầu sử dụng lao động trong các lĩnh vực của xã hội. Điều này góp phần nâng cao hiệu quả lao động xã hội và làm tốt công tác phân luồng học sinh sau mỗi bậc học.

Mục tiêu cụ thể như sau:

• Hiểu được ý nghĩa, tầm quan trọng của lựa chọn nghề nghiệp tương lai.
• Biết được một số thông tin cơ bản về định hướng phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, đất nước và khu vực; về thế giới nghề nghiệp, thị trường lao động, hệ thống giáo dục nghề nghiệp (trung học chuyên nghiệp và dạy nghề), cao đẳng, đại học ở địa phương và cả nước.
• Biết cách tìm kiếm thông tin nghề và cơ sở đào tạo cầu thiết cho bản thân.
• Biết cách tự đánh giá năng lực bản thân, điều kiện gia đình và nhu cầu xã hội để định hướng học tập và chọn nghề tương lai.
• Tự đánh giá được năng lực bản thân và điều kiện gia đình trong việc định hướng nghề nghiệp tương lai.
• Tìm kiếm được những thông tin nghề và thông tin cơ sở đào tạo cần thiết cho bản thân trong việc chọn nghề.
• Định hướng và lựa chọn được nghề nghiệp tương lai của bản thân.
• Chủ động và tự tin trong việc chọn nghề phù hợp.
• Có hứng thú và khuynh hướng chọn nghề đúng đắn.

1.4.1.2. Ý nghĩa hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở

• Góp phần điều chỉnh việc lựa chọn nghề của thanh thiếu niên, học sinh theo hướng chuyển đổi cơ cấu kinh tế.
• Phát huy tác động giáo dục ý thức chính trị và lý tưởng nghề nghiệp cho người lao động tương lai.
• Gắn với việc học tập làm chủ công nghệ mới.
• Chuẩn bị tích cực cho con người năng động thích ứng với thị trường.

1.4.2. Nội dung của hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018

Nội dung hướng nghiệp cho học sinh lớp 9 ở cấp Trung học cơ sở gồm 4 mạch nội dung:

• Định hướng phát triển KT-XH của địa phương, cả nước.
• Nhu cầu về thị trường lao động.
• Thông tin nghề nghiệp và cơ sở đào tạo.
• Năng lực bản thân, hoàn cảnh và truyền thống nghề nghiệp gia đình.
• Lập kế hoạch lựa chọn hướng đi và chọn nghề sau tốt nghiệp Trung học cơ sở.
• Những nội dung được thể hiện thành những chủ đề trong chương trình. Trong một số chủ đề, học sinh phải lập kế hoạch lựa chọn hướng đi và chọn nghề sau khi tốt nghiệp Trung học cơ sở (và Trung học phổ thông). Nội dung chương trình lớp 9 giúp học sinh có được những kiến thức cơ sở. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Yêu cầu khi thực hiện nội dung hướng nghiệp ở lớp 9 trường Trung học cơ sở:

Nội dung giáo viên hướng dẫn phải đáp ứng mục tiêu giáo dục Trung học cơ sở: góp phần hình thành nhân cách học sinh, giáo dục toàn diện học sinh, rèn tính năng động, sáng tạo, có khả năng thích ứng với tình huống, linh hoạt thích ứng với công việc, ngành nghề xã hội có nhu cầu sát hợp với nguyện vọng bản thân. Nội dung giáo viên hướng dẫn phải có tính mềm dẻo, phân hóa: giáo viên hướng dẫn phải được tiến hành dựa vào những khác biệt về năng lực, sở thích, nguyện vọng, các điều kiện…nhằm phát triển tốt nhất cho người học. Tăng thời lượng thực hành, thực tế, tham quan, trang bị các tri thức, kỹ năng lao động nghề nghiệp. giáo viên hướng dẫn có tính phân hóa đáp ứng yêu cầu đào tạo và phân công lao động xã hội để mỗi thành viên đóng góp hiệu quả nhất trong công việc trên cơ sở đã được chuẩn bị tốt theo định hướng từ nhà trường.

Nội dung giáo viên hướng dẫn mang tính cơ bản, thiết thực: GHDN phải chỉ rõ cho người học có nhận thức đúng đắn về vai trò định hướng nghề nghiệp mà xã hội đang cần, đồng thời giúp các em lựa chọn hướng đi của mình một cách tốt nhất, phù hợp với năng lực học tập và sở trường của mình. Đối với các em có học lực khá tốt được đánh giá qua các kỳ kiểm tra, các kỳ thi thì tiếp tục học lên và đi vào các trường đại học. Các em có học lực hạn chế được hướng nghiệp để lựa chọn con đường học nghề phù hợp với khả năng của mình, các em sẽ có tương lai rõ ràng hơn, một môi trường học tập tốt để trở thành công dân có ích cho xã hội và cho bản thân.

Nội dung giáo viên hướng dẫn phải gắn với cuộc sống, đáp ứng mục tiêu giáo dục: học sinh phải hiểu rõ bản thân mình từ sở thích, khả năng, có tính đến giá trị nghề nghiệp. Vì mỗi người không thể tách riêng độc lập mà sống trong môi trường bao gồm các yếu tố tác động xung quanh bên ngoài như: gia đình, bạn bè, cộng đồng xã hội, môi trường kinh tế, giáo dục,… Các yếu tố này có liên quan mật thiết đến định hướng nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp bản thân.

Nội dung giáo viên hướng dẫn vừa sát với thực tiễn nhu cầu xã hội, vừa phù hợp với khả năng, sở thích, điều kiện hoàn cảnh gia đình, có như vậy thì nghề chọn sẽ dễ thành công và bản thân mới phát triển hết tiềm năng chuyên môn đối với nghề nghiệp. Để xác định đúng đắn việc chọn nghề, giáo viên hướng dẫn cần cho học sinh tiếp cận với ngành nghề địa phương có nhu cầu thông qua các kênh thông tin, truyền thông, tài liệu giáo viên hướng dẫn của thầy cô giáo giảng dạy. Hơn nữa, một nội dung rất quan trọng là cho học sinh tham quan các cơ sở sản xuất, cơ quan xí nghiệp ở địa phương để các em có cơ hội tìm hiểu định hướng tương lai nghề nghiệp của bản thân. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

1.4.3. Phương pháp tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018

Học sinh lớp 9 là học sinh cuối cấp Trung học cơ sở, nên phương pháp tổ chức GDHN cho HS lớp 9 chương trình Giáo dục phổ thông 2019 như sau:

Phương pháp học tập theo dự án: đây là phương pháp tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, tìm hiểu, nghiên cứu và vận dụng những kiến thức học được trong việc giải quyết một vấn đề cụ thể trong cuộc sống, ví dụ như tìm hiểu về xu hướng nghề nghiệp của học sinh trong một lớp học hoặc tìm hiểu về các nhu cầu nhân lực của cơ quan cha mẹ học sinh đang làm việc, tìm hiểu về các nghề truyền thống của địa phương…

Phương pháp trắc nghiệm: nhà trường cung cấp các bảng trắc nghiệm giúp học sinh tự hiểu được năng lực, kỹ năng, nhu cầu, sở thích nghề nghiệp của bản thân… Các trắc nghiệm này có thể được sử dụng 1 lần hoặc nhiều lần nhằm giúp học sinh xác định chính xác hơn đặc điểm nhân cách nghề nghiệp của mình. Sau đây là một số trắc nghiệm thường được sử dụng: trắc nghiệm xu hướng nghề, trắc nghiệm của John Holland, trắc nghiệm MBTI, trắc nghiệm IQ (trí thông minh), trắc nghiệm EQ (trí tuệ cảm xúc), trắc nghiệm tính bền vững chú ý, trắc nghiệm Raven, trắc nghiệm động cơ học tập, trắc nghiệm tư duy hình học, trắc nghiệm tư duy ngôn ngữ…

Phương pháp sân khấu hóa: cán bộ Quản lí giáo dục có thể hướng dẫn giáo viên dạy hoạt động giáo viên hướng dẫn thực hiện phương pháp này nhằm thay đổi không khí học tập, tăng hứng thú cho học sinh khi tham gia hoạt động giáo viên hướng dẫn. Qua hình thức sân khấu hóa, học sinh có thể tiếp cận và giới thiệu với bạn bè các tình huống liên quan đến việc lựa chọn nghề nghiệp có thể gặp trong đời sống hằng ngày (ví dụ: mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái khi chọn nghề; giữ gìn và phát huy các nghề truyền thống; thích ứng với một số nghề mới…). Sau khi xem tiết mục sân khấu hóa, các học sinh còn lại có thể thảo luận để làm sáng tỏ vấn đề với sự dẫn dắt của giáo viên.

Phương pháp tổ chức tham quan học tập: cán bộ QLGD chỉ đạo Ban GDHN phối hợp cùng các tổ bộ môn và phòng, ban trong nhà trường tổ chức cho học sinh tham quan các nhà máy, xí nghiệp, cơ sở sản xuất, các làng nghề, trường nghề, các trường Đại học, Cao Đẳng, Trung học chuyên nghiệp nhằm tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với thế giới nghề nghiệp. Bên cạnh tham quan giáo viên hướng dẫn, các tổ bộ môn cũng tổ chức hoạt động ngoại khóa hoạt động giáo viên hướng dẫn, đưa học sinh đến những địa điểm có liên quan đến bài học của bộ môn. Cần lưu ý cả giáo viên và học sinh khi tham gia giáo viên hướng dẫn phải nghiêm túc, cuối buổi tham quan, có thể cho học sinh viết bài cảm nghĩ về chuyến tham quan.

Phương pháp hướng học để hướng nghiệp: phương pháp này chủ yếu là tạo điều kiện cho học sinh tìm hiểu về các ngành học, các bậc học, các trường Đại học, Cao Đẳng, Trung học chuyên nghiệp, các trường dạy nghề, các cơ sở đào tạo nghề tại gia… Hiện nay, với sự tham gia của truyền thông vào hoạt động GDHN, các tòa soạn báo có uy tín cũng tổ chức “Ngày hội tư vấn hướng nghiệp” với sự tham gia của học sinh nhiều trường trung học phổ thông ở địa phương.

1.4.4. Hình thức tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018 Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Ở cấp Trung học cơ sở, hoạt động giáo viên hướng dẫn tiếp tục được tích hợp vào các môn học, đồng thời được biên soạn thành một số chủ đề ở các môn Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật, Giáo dục công dân và Hoạt động trải nghiệm- hướng nghiệp trong hai năm học cuối cấp.

Trong Chương trình Giáo dục phổ thông mới, hoạt động giáo viên hướng dẫn có vai trò quan trọng trong hình thành năng lực định hướng nghề nghiệp cho học sinh và được tích hợp trong một số môn học, hoạt động giáo dục:

• Với chương trình môn Công nghệ

Giáo dục công nghệ phổ thông chuẩn bị cho học sinh học tập và làm việc hiệu quả trong môi trường công nghệ ở gia đình, nhà trường và xã hội; hình thành và phát triển các thành phần năng lực công nghệ: nhận thức, giao tiếp, sử dụng, đánh giá công nghệ và thiết kế kỹ thuật; chuẩn bị cho học sinh tri thức, kĩ năng nền tảng để lựa chọn ngành nghề thuộc các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ. giáo viên hướng dẫn trong môn Công nghệ được triển khai chủ yếu ở các lớp cuối cấp Trung học cơ sở và toàn bộ giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp.

Cấp Trung học cơ sở: Ở lớp 7 và lớp 8, Chương trình môn Công nghệ giúp học sinh tìm hiểu các ngành nghề liên quan tới các lĩnh vực nông – lâm nghiệp và thủy sản, kỹ thuật cơ khí, kỹ thuật điện. Ở lớp 9, Chương trình môn Công nghệ giúp học sinh tìm hiểu hệ thống nghề nghiệp, hệ thống giáo dục quốc dân, thị trường lao động và phương pháp lựa chọn nghề nghiệp. Học sinh chọn học một mô đun có tính nghề về công nghiệp, nông nghiệp hoặc dịch vụ; từ đó đánh giá khả năng của bản thân đối với nghề nghiệp đó.

• Với Chương trình môn Tin học Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Trong bối cảnh của cuộc cách mạng 4.0, có nhiều ngành nghề và việc làm mới xuất hiện đòi hỏi kiến thức, kỹ năng tin học chuyên sâu. Môn Tin học có cơ hội góp phần giúp học sinh định hướng nghề nghiệp tương lai hoặc ra đời khởi nghiệp, lập nghiệp trong lĩnh vực tin học. Do vậy, Chương trình môn Tin học được dành từ 6% đến 10% cho các chủ đề hướng nghiệp với tin học. Đồng thời, tích hợp giáo viên hướng dẫn thông qua việc giới thiệu cho học sinh một số nghề nghiệp liên quan tới ứng dụng tin học, mạng máy tính và Internet, một số chủ đề hiện đại của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hướng dẫn học sinh thực hiện các dự án học tập, tạo sản phẩm số.

• Với Chương trình môn Giáo dục công dân

GDHN cũng thể hiện rõ trong môn Giáo dục công dân, Giáo dục kinh tế và pháp luật. Ở cấp Trung học cơ sở, nội dung giáo viên hướng dẫn được tích hợp vào các chủ đề môn Giáo dục công dân: Xác định mục tiêu cá nhân, Sống có lý tưởng, Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân, Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế.

• Với Chương trình môn Nghệ thuật

Môn Nghệ thuật là một môn học ghép, gồm hai môn là Âm nhạc và Mỹ thuật. Trong đó, Chương trình môn Âm nhạc góp phần định hướng nghề nghiệp cho những học sinh có năng khiếu và nguyện vọng được làm việc trong các lĩnh vực liên quan đến âm nhạc. Nội dung dạy học môn này có trọng tâm bao gồm những kiến thức và kĩ năng âm nhạc mở rộng, nâng cao về hát, chơi nhạc cụ, nghe nhạc, đọc nhạc, lí thuyết âm nhạc, thưởng thức âm nhạc (thời lượng học tập là 70 tiết/năm).

Từ lớp 1 đến lớp 9, bên cạnh việc hình thành và phát triển các năng lực âm nhạc cơ bản, thông qua các hoạt động học tập âm nhạc đa dạng và phong phú như hát, đọc nhạc, nghe nhạc, chơi nhạc cụ và thưởng thức âm nhạc, học sinh còn được tạo điều kiện để nhận ra sở trường và phát huy năng khiếu âm nhạc của bản thân và bước đầu có ý thức về nghề nghiệp;

Bên cạnh đó, những học sinh có sở thích và năng khiếu âm nhạc có thể chọn các chuyên đề học tập (35 tiết/năm học) về kĩ năng biểu diễn âm nhạc, phương pháp soạn đệm cơ bản, sử dụng một số phần mềm âm nhạc để phát triển kĩ năng, kiến thức có thể chuẩn bị cho những nghề nghiệp liên quan đến âm nhạc trong tương lai.

Chương trình môn Mỹ thuật: Trong môn Mỹ thuật, nội dung giáo viên hướng dẫn được thực hiện qua mạch Mỹ thuật ứng dụng. Ở cấp Trung học cơ sở, chương trình lớp 8, lớp 9, mỗi lớp dành khoảng 10% tổng thời lượng của chương trình cho nội dung giáo viên hướng dẫn. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

• Hướng nghiệp trong hoạt động trải nghiệm

Hoạt động giáo viên hướng dẫn là một trong 4 mạch nội dung hoạt động chính và được thực hiện trong cả hai giai đoạn giáo dục cơ bản (THCS) và giáo dục định hướng nghề nghiệp (THPT), giúp học sinh hiểu biết về nghề nghiệp và những phẩm chất liên quan tới nghề nghiệp, có khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với sự tư vấn của thầy cô và gia đình, biết lập và thực hiện kế hoạch học tập đáp ứng yêu cầu của nghề nghiệp. Nội dung hoạt động giáo viên hướng dẫn ở Trung học cơ sở gồm:

• Tìm hiểu nghề nghiệp (Ý nghĩa, đặc điểm và yêu cầu của nghề. Tìm hiểu yêu cầu về an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp. Tìm hiểu thị trường lao động);
• Hoạt động rèn luyện phẩm chất, năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp (Tự đánh giá sự phù hợp của bản thân với định hướng nghề nghiệp. Rèn luyện phẩm chất và năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp);

Với một cách diễn đạt cụ thể hơn, giáo viên hướng dẫn nêu trên được chia nhỏ thành các hình thức giáo viên hướng dẫn chi tiết sau đây:

• Hướng nghiệp qua dạy chương trình hướng nghiệp chính khóa;
• Hướng nghiệp qua dạy các môn khoa học cơ bản và Giáo dục công dân;
• Hướng nghiệp qua dạy môn Công nghệ, môn Tin học, môn Nghệ thuật;
• Hướng nghiệp qua dạy nghề phổ thông;
• Hướng nghiệp qua tham quan cơ sở sản xuất, các cơ sở đào tạo nghề;
• Hướng nghiệp qua việc mời các chuyên gia nói chuyện;
• Hướng nghiệp qua hội thảo, tranh luận theo chủ đề;
• Hướng nghiệp qua hoạt động Tư vấn hướng nghiệp;
• Hướng nghiệp qua các hoạt động ngoại khóa khác.

1.4.5. Các lực lượng tham gia hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018

1.4.5.1. Các thành phần trong nhà trường Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

CBQLGD (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng): Là những người phụ trách chung cả quá trình quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh của nhà trường. Hiệu trưởng, trực tiếp có trách nhiệm thông qua và ký, ban hành các quyết định, các kế hoạch về hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh trong nhà trường. Phó Hiệu trưởng là người giúp việc cho Hiệu trưởng trong suốt quá trình giáo viên hướng dẫn từ khi xây dựng kế hoạch, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá,… được quyền quyết định thay Hiệu trưởng khi được sự đồng ý.

Tổ chuyên môn: Chịu trách nhiệm thu thập các thông tin, báo cáo do tổ viên cung cấp, đưa ra những nhận định, đánh giá khái quát, sơ bộ về xu hướng tuyển chọn nghề của học sinh. Tổ trưởng tổ chuyên môn có trách nhiệm tham mưu cho Cán bộ quản lý giáo dục, đề xuất các kế hoạch và hình thức tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh, các yếu tố liên quan: nhân lực, tài chính, Cơ sở vật chất, thời gian tổ chức,…

Giáo viên chủ nhiệm: Có trách nhiệm cung cấp các thông tin về năng lực học tập, nhận thức, phẩm chất đạo đức, kỹ năng,… của mỗi học sinh trong lớp cho Tổ trưởng chuyên môn. Ngoài ra, Giáo viên chủ nhiệm phải tập hợp thông tin do các bộ phận khác cung cấp như: Phụ huynh học sinh, học sinh trong lớp, giáo viên khác tham gia giảng dạy tại lớp mình, giáo viên phụ trách công tác Đoàn.

Giao viên bộ môn: Có trách nhiệm thu thập và cung cấp những thông về thái độ học tập, năng lực, kết quả học tập của từng học sinh.

Cán bộ Thư viện: Có trách nhiệm quan sát, thu thập và cung cấp thông tin về nhu cầu, sở thích, hứng thú của từng học sinh đối với từng môn học, từng lĩnh vực khi các em đến thư viện của nhà trường.

Cán bộ Y tế: Trên cơ sở các đợt khám sức khỏe định kỳ trong năm học, cán bộ Y tế có trách nhiệm thu thập và cung cấp thông tin về sức khỏe, dự kiến về sự tương ứng của mỗi cá nhân học sinh với các ngành nghề tương lai.

Tổ chức Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh: Có trách nhiệm thu thập và cung cấp thông tin về năng lực hoạt động xã hội, năng lực hoạt động tập thể, khả năng trình bày, diễn thuyết, thái độ với thầy cô, bạn bè và thiên nhiên, lối sống bản thân của từng đoàn viên.

Học sinh: Là đối tượng trung tâm của hoạt động giáo viên hướng dẫn, đồng thời là đối tượng chủ thể của quá trình tiếp nhận thông tin nghề do hoạt động giáo viên hướng dẫn đem lại. Học sinh không chỉ có nhiệm vụ tiếp thu thông tin, lựa chọn ngành nghề và luồng đi trong tương lai phù hợp với nhu cầu bản thân do hoạt động giáo viên hướng dẫn đưa ra mà qua hoạt động đó có những phản ánh ngược lại để cán bộ Quản lí giáo dục và giáo viên làm công tác giáo viên hướng dẫn có những điều chỉnh kịp thời. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

1.4.5.2. Các thành phần ngoài nhà trường

Gia đình học sinh: Có trách nhiệm cung cấp thông tin về thái độ, lối sống, tình cảm của con em mình với ông, bà, bố, mẹ, anh chị em ruột trong gia đình, các ngành nghề truyền thống của gia đình,… phối hợp với nhà trường trong quá trình tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn.

Các tổ chức xã hội khác: Phối hợp với gia đình và nhà trường thông qua việc cung cấp các tài liệu của địa phương về các tấm gương tiêu biểu trong lao động sản xuất hàng ngày, các ngành nghề truyền thống tốt đẹp của địa phương, nguồn nhân lực dự trữ trong tương lai cần có.

Các doanh nghiệp đóng trên địa bàn: Cung cấp thông tin về vị trí, vai trò của ngành nghề mà doanh nghiệp đang hoạt động, tầm quan trọng, yêu cầu đối với ngành nghề đó, nguồn nhân lực dự trữ, triển vọng ngành nghề đó trong tương lai,…

1.5. Quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

1.5.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn học sinh lớp 9 Trung học cơ sở

Nhiệm vụ trọng tâm của người Hiệu trưởng là làm thế nào để giáo viên, nhân viên biết nhiệm vụ của mình, biết phương pháp hoạt động nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu, chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn trong trường.

Kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn bao gồm xây dựng mục tiêu, chương trình, xác định từng bước thực hiện, những điều kiện, phương tiện cần thiết trong một thời gian nhất định phục vụ hoạt động giáo viên hướng dẫn. Việc xây dựng kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn giúp người Hiệu trưởng tập trung chú ý vào mục tiêu hoạt động giáo viên hướng dẫn, dự kiến khả năng ứng phó với những phương án tối ưu, tiết kiệm nguồn lực, tạo hiệu quả hoạt động giáo viên hướng dẫn trong trường. Đồng thời, tạo điều kiện cho người Hiệu trưởng dễ dàng kiểm tra việc thực hiện kế hoạch, chương trình của các lực lượng tham gia hoạt động giáo viên hướng dẫn.

• Yêu cầu khi xây dựng kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn

Căn cứ vào nhiệm vụ năm học và chương trình học tập các môn học, Hiệu trưởng xây dựng kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn cho từng khối lớp hoặc toàn trường và chỉ đạo giáo viên tổ chức thực hiện.

• Phải rõ ràng, cụ thể, chi tiết, thể hiện: + Tên, nội dung kế hoạch;
• Mục tiêu của hoạt động: rõ ràng, phù hợp với mục tiêu của giáo dục, kiến thức, nhận thức, khả năng, năng lực của học sinh Trung học cơ sở,…
• Nội dung của hoạt động giáo viên hướng dẫn: cần phù hợp và có mối quan hệ với hoạt động thực tiễn về chất lượng nguồn nhân lực tại địa phương hoặc quốc gia trong tương lai;
• Đối tượng tham gia: Cán bộ, giáo viên, học sinh trong trường có thể mời thêm các chuyên gia, cha mẹ học sinh, địa phương, các tổ chức có liên quan;
• Nguồn lực hỗ trợ: Nhân lực, cơ sở vật chất, tài chính cần sử dụng, sự phối kết hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường;
• Thời gian thực hiện: Ngày, tuần, tháng, học kỳ;
• Các tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động giáo viên hướng dẫn:
• Phải đảm bảo tính khả thi: kế hoạch xây dựng cần gắn với nguồn lực thực hiện và tổ chức được giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở.
• Phải đảm bảo tính mới: Chương trình giáo viên hướng dẫn thể hiện được sự khác biệt, mới lạ so với các chương trình giáo viên hướng dẫn đã thực hiện trước đó nhưng đảm bảo theo yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới về giáo viên hướng dẫn. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

1.5.2. Tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở

Thực tế cho thấy hiện nay, một trong những khâu quan trọng của việc quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn chính là tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn ở các trường phổ thông. Việc cụ thể hóa kế hoạch, chương trình thực hiện theo từng thời điểm nhất định, phân công trách nhiệm từng thành viên và việc thực hiện kế hoạch đến đâu, hiệu quả ra sao đều phụ thuộc chủ yếu vào việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn của Hiệu trưởng. Trong quá trình thực hiện kế hoạch, chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn, có thể xảy ra những tình huống ngoài dự kiến của kế hoạch, cần có sự điều chỉnh kịp thời để đạt đến mục tiêu.

Trong việc tổ chức thực hiện, Hiệu trưởng cần tạo điều kiện cho người tham gia phát huy tinh thần tự giác, tích cực, phối hợp cùng hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Bồi dưỡng năng lực tổ chức giáo viên hướng dẫn cho giáo viên nếu thấy cần thiết, huy động và phân phối các nguồn lực để tiến hành giáo viên hướng dẫn cho học sinh. Việc huy động các nguồn tài chính để tổ chức giáo viên hướng dẫn cho học sinh bằng nhiều nguồn tài chính khác nhau như: ngân sách nhà nước, cha mẹ học sinh đóng góp, các cá nhân, đơn vị ngoài trường tài trợ,…

Phối hợp các lực lượng trong và ngoài trường để thực hiện giáo viên hướng dẫn diễn ra trong nhà trường và ngoài nhà trường, các lực lượng giáo dục có ảnh hưởng tới hoạt động đó là: các đoàn thể, tổ chức xã hội trong nhà trường và ngoài nhà trường, phụ huynh, giáo viên, cán bộ quản lý và học sinh, cơ sở đào tạo nghề.

1.5.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở

Hiệu trưởng ra Quyết định thành lập Ban hướng nghiệp vào đầu năm học, xác định vấn đề và lựa chọn phương án hoạt động hướng nghiệp, chọn thành viên trong ban có tri thức và kỹ năng tổ chức thực hiện kế hoạch hướng nghiệp, truyền đạt quyết định hướng nghiệp đến các thành viên trong trường

Hiệu trưởng xây dựng Kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn vào đầu năm học, phát hiện vấn đề và đề ra nhiệm vụ hướng nghiệp một cách chính thức, dự kiến các phương án hướng nghiệp thay thế, so sánh các phương án dựa trên tiêu chuẩn GDHN đã xác định. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Lập kế hoạch và thực hiện chương trình giáo viên hướng dẫn theo quy định của Bộ GD&ĐT; Giáo viên chủ nhiệm khối lớp căn cứ vào kết quả học tập định kỳ hằng tháng có nhận định, định hướng học tập của học sinh phù hợp sau tốt nghiệp.

Quản lý xây dựng kế hoạch hoạt động giáo viên hướng dẫn thường xuyên của giáo viên như: Xây dựng kế hoạch cá nhân có nội dung giáo viên hướng dẫn cho học sinh theo từng chủ đề, chủ điểm ứng với các nội dung (theo môn học, liên môn, giáo dục đạo đức, lối sống, hoạt động xã hội, mô phỏng,…).

Xây dựng nội dung giáo viên hướng dẫn và địa điểm thực hiện (hoạt động diễn ra ở đâu, của lớp nào, như thế nào? vai trò của giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm thời gian, hình thức, nội dung thực hiện có đúng quy định không ? ý thức tự quản của học sinh ra sao ?…).

Chỉ đạo giáo viên chuẩn bị hoạt động theo chủ điểm, chủ đề (lớp có tham gia hay không ? mức độ tham gia thế nào? kết quả ra sao ?…).

Chỉ đạo giáo viên phối hợp các lực lượng khác như: cán bộ phụ trách Đội, cha mẹ học sinh để thực hiện chương trình và kế hoạch giáo viên hướng dẫn, phối hợp với các tổ chức xã hội trong việc tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn (đặc biệt cơ sở đào tạo nghề) cho học sinh; chỉ đạo giáo viên thực hiện việc kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở.

Chỉ đạo giáo viên đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn: hoạt động giáo viên hướng dẫn càng đa dạng phong phú bao nhiêu càng có sức thu hút học sinh bấy nhiêu, vì vậy giáo viên cần phải thường xuyên đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn để thu hút học sinh tham gia hoạt động để tạo cơ hội cho học sinh giáo viên hướng dẫn ngoài thực tế và nâng cao kiến thức đã được học trong nhà trường.

• Chỉ đạo thực hiện có hiệu quả nội dung, chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn
• Tổng kết việc thực hiện quyết định giáo viên hướng dẫn, đánh giá, rút kinh nghiệm.

1.5.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Trước hết phải xây dựng các tiêu chuẩn, phương pháp kiểm tra đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn; đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn một cách thường xuyên và theo định kỳ; thông qua đánh giá của giáo viên tham gia hoạt động giáo viên hướng dẫn; phối hợp các phương pháp đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn.

Xây dựng các tiêu chuẩn, phương pháp kiểm tra đánh giá hoạt động GDHN: Xây dựng được các tiêu chí đánh giá kết quả giáo viên hướng dẫn sát với mục đích yêu cầu của từng hoạt động, trong từng thời điểm, gắn với mục tiêu chương trình biên soạn của giáo viên hướng dẫn phù hợp với lưa tuổi Trung học cơ sở.

Đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn một cách thường xuyên và theo định kỳ: hoạt động giáo viên hướng dẫn phải được đánh giá một cách thường xuyên như đánh giá hàng tuần hoặc hàng tháng để rút kinh nghiệm về những gì đã, sẽ và chưa làm được để phát huy hiệu quả cho hoạt động này.

Thông qua đánh giá của giáo viên tham gia hoạt động giáo viên hướng dẫn: Giáo viên là một lực lượng quan trọng vì chính họ là người tổ chức, là người tư vấn và cũng chính lực lượng này rất gần gũi với các em. Họ hiểu được nguyện vọng và nhu cầu về nghề nghiệp của các em.

Kiểm tra hoạt động học tập của học sinh về các nội dung hoạt động GDHN để nắm được mức độ tiếp nhận và vận dụng kiến thức của học sinh Trung học cơ sở lĩnh hội được từ chương trình giáo viên hướng dẫn, cung cấp cho học sinh những phản hồi thông tin giúp điều chỉnh hoạt động của mình trong định hướng lựa chọn nghề nghiệp cho mình.

Kiểm tra hoạt động dạy học, giáo dục của giáo viên đối với việc thực hiện các mục tiêu giáo dục của chương trình giáo viên hướng dẫn.

Kết thúc quá trình kiểm tra đánh giá Hiệu trưởng phải tổ chức rút kinh nghiệm, chỉ ra được những mặt đạt được và chưa được của hoạt động giáo viên hướng dẫn, qua đó công nhận những giá trị và những đóng góp của các tập thể và cá nhân.

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 trường Trung học cơ sở

1.6.1. Yếu tố khách quan

a) Các văn bản định hướng của nhà nước Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Hàng năm nhà nước, chính phủ đưa ra các định hướng chung cho giáo dục nói chung và giáo dục Trung học cơ sở nói riêng. Các văn bản điều hành đề cập đến hoạt động giáo viên hướng dẫn như một tất yếu giúp các em lựa chọn nghề nghiệp có định hướng phù hợp. Đối với chính sách của từng chương trình hoạt động giáo viên hướng dẫn được phân cấp và triển khai từ Bộ đến các đơn vị trường các địa phương, các Luật, văn bản đều có nội dung quy định và điều chỉnh hoạt động này. Một số văn bản như Luật Giáo dục (2019), Điều lệ trường Trung học phổ thông là văn bản trực tiếp ảnh hưởng đến công tác quản lý của Hiệu trưởng vừa là kim chỉ nam hướng dẫn các hoạt động giáo viên hướng dẫn, vừa tạo ra môi trường pháp lý cho các cơ sở giáo dục thực hiện thống nhất.

b) Điều kiện kinh tế xã hội địa phương

Các điều kiện này có ảnh hưởng trực tiếp tới việc phối hợp giáo dục giữa nhà trường gia đình và xã hội tác động tới tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn của nhà trường.

c) Điều kiện cơ sở vật chất, tài chính phục vụ cho HĐHN

Đây là nhân tố có tác dụng hỗ trợ các hoạt động giáo viên hướng dẫn tiến hành có môi trường một cách hiệu quả. Các nguồn kinh phí phục vụ cho các hoạt động hướng nghiệp được huy động từ ngân sách nhà nước, cha mẹ phụ huynh học sinh, các cá nhân, tổ chức tài trợ,… Khả năng huy động nguồn lực tài chính từ các tổ chức kinh tế, xã hội, các nhà hảo tâm, Phụ huynh học sinh sẽ góp phần đem lại kết quả cho hoạt động giáo viên hướng dẫn ở các trường.

1.6.2. Yếu tố chủ quan

a) Nhận thức của cán bộ, quản lý về tầm quan trọng của giáo viên hướng dẫn

Ban giám hiệu nhà trường là cấp chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo viên hướng dẫn ở các cơ sở giáo dục phổ thông. Để công tác giáo viên hướng dẫn thực hiện đúng chủ trương, đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước, phân công ít nhất một thành viên trong ban giám hiệu nhà trường có tâm huyết, có chuyên môn về hoạt động giáo viên hướng dẫn chịu trách nhiệm chính trong việc chỉ đạo thực hiện công tác này ở nhà trường.

b) Năng lực tổ chức hoạt động giáo viên hướng dẫn của giáo viên

Công tác tổ chức đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình thực hiện hoạt động giáo viên hướng dẫn. Nếu công tác này được quan tâm và thực hiện tốt sẽ tạo điều kiện cho hoạt động giáo viên hướng dẫn đi đúng hướng và đạt hiệu quả cao. Công tác tổ chức tốt sẽ giúp các cơ sở giáo dục tận dụng và huy động mọi nguồn lực để thực hiện tốt hoạt động giáo viên hướng dẫn. Giúp giáo viên và học sinh có điều kiện thuận lợi để tiến hành công tác dạy và học giáo viên hướng dẫn.

Trong chương trình Giáo dục phổ thông hiện hành, thời lượng cho hoạt động giáo viên hướng dẫn chính khóa ở cấp Trung học cơ sở chỉ được tổ chức dạy cho học sinh lớp 9 với thời lượng 9 tiết/năm, mỗi tiết học tương đương với một chủ đề. Do vậy, để hoạt động này đạt được hiệu quả thì công tác tổ chức, quản lý có một vị trí rất quan trọng. Tùy vào từng phương pháp, hình thức dạy học mà nhà quản lý sẽ có cách tổ chức phù hợp. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

Ngoài ra, một số trường có điều kiện về nhân sự tư vấn, giáo viên hướng dẫn đã thực hiện hình thức tư vấn hướng nghiệp theo nhóm nhỏ và tư vấn cá nhân. Đây là mô hình mà nhiều nước phát triển trên thế giới áp dụng. Tuy nhiên, ở nước ta, hình thức tư vấn hướng nghiệp này chưa phổ biến, đa số vẫn chỉ tồn tại ở dạng tự phát, nhỏ lẻ.

• Ý thức thái độ của giáo viên khi tham gia hoạt động giáo viên hướng dẫn

Những cán bộ, giáo viên này có thể là người của nhà trường hoặc người ngoài trường. Họ phải là người có tâm đối với việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh trong tương lai, họ cần được tập huấn về hoạt động giáo viên hướng dẫn. Họ phải nắm chắc và hiểu rõ mục đích, ý nghĩa, nội dung, yêu cầu của công tác giáo viên hướng dẫn, nắm vững kiến thức về ngành nghề của địa phương, kiến thức về nhu cầu tuyển dụng lao động của địa phương, tình hình phát triển kinh tế của địa phương, của quốc gia và quốc tế. Và họ cần phải biết được những thông tin cập nhật liên quan đến vấn đề tuyển sinh vào các trường Trung học phổ thông. Ngoài ra, họ cần phải có kiến thức về giới, tâm lý học, có kĩ năng lắng nghe, thấu cảm để tư vấn, chia sẻ. Qua đó, các cán bộ, giáo viên này có thể thực hiện tốt hoạt động giáo viên hướng dẫn và đưa ra những tư vấn định hướng học tập, nghề nghiệp phù hợp với từng học sinh.

Ở các trường Trung học cơ sở, vai trò của Giáo viên chủ nhiệm trong công tác hướng nghiệp cho học sinh đóng vai trò hết sức quan trọng. Để tham gia thực hiện công tác này, đội ngũ giáo viên chủ nhiệm này cần được trang bị một số kiến thức cơ bản về hướng nghiệp, đặc biệt là các phương pháp tìm hiểu sở thích và khả năng nghề nghiệp. Qua đó, họ có thể đưa ra những tư vấn nghề nghiệp phù hợp với từng học sinh.

Kết luận chương 1

Nội dung chương 1 chúng tôi tiến hành xây dựng khung lý thuyết cho đề tài dựa trên khía cạnh sau:

Các khái niệm: Quản lý, giáo viên hướng dẫn, quản lý giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở, chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và các khía cạnh lý luận về hoạt động giáo viên hướng dẫn như: mục tiêu, ý nghĩa, nội dung, hình thức, phương pháp giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Các khía cạnh lý luận về nội dung quản lý giáo viên hướng dẫn cho học sinh lớp 9 tại trường Trung học cơ sở theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018 qua các khía cạnh: Lập kế hoạch; tổ chức; chỉ đạo; kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo viên hướng dẫn cho học sinh Trung học cơ sở theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Nội dung Chương 1 của Luận văn đã đưa ra những cơ sở khoa học trong công tác quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn ở trường Trung học cơ sở, làm tiền đề cho ánh giá thực trạng ở Chương 2 và xây dựng biện pháp quản lý hoạt động giáo viên hướng dẫn ở Chương 3. Luận văn: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh.

XEM THÊM NỘI DUNG TIẾP THEO TẠI ĐÂY:

===>>> Luận văn: Thực trạng quản lý giáo viên hướng dẫn cho học sinh

Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn thạc sĩ, báo cáo tốt nghiệp, khóa luận tốt nghiệp, chuyên đề tốt nghiệp và Làm Tiểu Luận Môn luôn luôn uy tín hàng đầu. Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 luôn đặt lợi ích của các bạn học viên là ưu tiên hàng đầu. Rất mong được hỗ trợ các bạn học viên khi làm bài tốt nghiệp. Hãy liên hệ ngay Dịch Vụ Viết Luận Văn qua Website:  https://dichvuvietluanvan.com/ – Hoặc Gmail: lamluanvan24h@gmail.com