Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT

Chia sẻ chuyên mục Đề Tài Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT hay nhất năm 2025 cho các bạn học viên ngành đang làm luận văn thạc sĩ tham khảo nhé. Với những bạn chuẩn bị làm bài luận văn tốt nghiệp thì rất khó để có thể tìm hiểu được một đề tài hay, đặc biệt là các bạn học viên đang chuẩn bị bước vào thời gian lựa chọn đề tài làm luận văn thì với đề tài Luận Văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương dưới đây chắc chắn sẽ giúp cho các bạn học viên có cái nhìn tổng quan hơn về đề tài sắp đến.

TÓM TẮT

Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng đang là vấn đề cấp bách được toàn ngành Giáo dục và Đào tạo quan tâm, trong đó đổi mới quản lý giáo dục được xác định là giải pháp đột phá. Trong những năm qua, với sự quan tâm của Đảng, Nhà Nước, toàn xã hội và sự nỗ lực phấn đấu của ngành giáo dục, sự nghiệp giáo dục và đào tạo đã có một số tiến bộ mới đã góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, cho đến nay, nền giáo dục và đào tạo của nước nhà vẫn tồn tại nhiều yếu kém, bất cập, từ việc xác định quan điểm và mục tiêu giáo dục đào tạo, xây dựng chương trình, nội dung, phương pháp đội ngũ nhà giáo, hệ thống tổ chức cho đến công tác quản lý. Bắc Tân Uyên là một huyện thuộc tỉnh Bình Dương, được thành lập theo Nghị quyết số 136/NQ-CP ngày 29/12/2022 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Tân Uyên để thành lập thị xã Tân Uyên và huyện Bắc Tân Uyên; Huyện chính thức bắt đầu hoạt động từ ngày 01/4/2023. Hiện nay trên địa bàn huyện gồm 3 trường trung học phổ thông, trong những năm qua đã có những đổi mới nhất định về công tác quản lý giúp các nhà trường từng bước khẳng định mình song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay của xã hội. Các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các nhà trường trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên đang áp dụng theo lối truyền thống, còn hình thức nên chưa phát huy hết sức mạnh nội lực của nhà trường. Do đó để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục như hiện nay đòi hỏi việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các nhà trường phải có những cải tiến nhằm phát huy những nội lực sẵn có của nhà trường và khắc phục những hạn chế nhằm đưa nhà trường ngày một phát triển.

Hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT là quá trình thực hiện các nhiệm vụ của tổ chuyên môn bao gồm tổ trưởng và các thành viên của tổ chuyên môn. Hoạt động này có vai trò quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là một hoạt động quan trọng trong công tác quản lý. Hiệu trưởng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn là quản lý các hoạt động: quản lý việc tổ chuyên môn xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ; quản lý việc tổ chuyên môn hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn tham gia đánh giá và xếp loại tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn thực hiện nền nếp sinh hoạt, họp theo quy định. Để quản lý hoạt động tổ chuyên môn có hiệu quả thì cần phải xây dựng tổ chuyên môn theo hướng đổi mới tích cực hơn, phát huy được sự năng động, vai trò tự chủ của tổ chuyên môn trong thực hiện nhiệm vụ. Cùng với đó cũng cần có những biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn để nâng cao được hiệu suất, hiệu quả giảng dạy. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bắc Tân Uyên tỉnh Bình Dương cho thấy: hoạt động tổ chuyên môn và công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông trong huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương được thực hiện đầy đủ và kết quả thực hiện khá tốt. Tuy nhiên cơ cấu tổ chuyên môn ở các trường THPT trong huyện hiện nay chưa hợp lý, còn một vài giáo viên còn chưa phát huy hết năng lực sở trường công tác, nội dung hình thức tổ chức các hoạt động tổ chuyên môn còn nhiều hạn chế,…

Trên cơ sở lý luận của công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn và thực trạng nghiên cứu công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở một số trường THPT trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, tác giả đã đề xuất 7 biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT, đó là: Nâng cao nhận thức của CB-GV về hoạt động tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn; Hợp lý hóa việc sắp xếp, bố trí các tổ CM trong trường; Quản lý đổi mới nội dung, hình thức hoạt động tổ chuyên môn; Bồi dưỡng, nâng cao năng lực của tổ trưởng, tổ phó chuyên môn; Xây dựng bầu không khí tâm lý tập thể sư phạm tốt đẹp trong các tổ chuyên môn và trong nhà trường; Tăng cường chỉ đạo tổ chuyên môn nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục học sinh; Tăng cường công tác kiểm tra hoạt động tổ chuyên môn.

Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp được đề xuất có tính cần thiết và tính khả thi cao. Do đó, các trường THPT trên địa bàn Bắc Tân Uyên và các địa bàn khác có thể nghiên cứu, vận dụng linh hoạt, sáng tạo những biện pháp này để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong các nhà trường, góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo.

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục và Đào tạo là nhân tố quyết định để phát huy tiềm năng trí tuệ và năng lực sáng tạo của con người và cộng đồng dân tộc Việt Nam, là động lực quan trọng để đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đưa nước ta tiến lên nhanh và vững, hội nhập quốc tế thắng lợi, sánh vai cùng các nước tiên tiến trên thế giới. Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” đã xác định mục tiêu của đổi mới giáo dục là: Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân… Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập [3]. Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng đang là vấn đề cấp bách được toàn ngành Giáo dục và Đào tạo quan tâm, trong đó đổi mới quản lý giáo dục được xác định là giải pháp đột phá. Chính vì vậy, đặt ra vấn đề cấp bách đối với các cấp quản lý giáo dục là phải đổi mới phương pháp – cách thức quản lý nhà trường nói chung, trong đó có quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm đáp ứng các yêu cầu đổi mới trong bối cảnh hiện nay.

Trong trường trung học phổ thông (THPT), tổ chuyên môn là một bộ phận, một đơn vị trong hệ thống cơ cấu tổ chức của nhà trường. Đó là tế bào của tập thể sư phạm trong nhà trường và là hạt nhân trong phong trào thi đua hai tốt “Dạy tốt – Học tốt”. Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, trong đó hoạt động giáo dục và dạy học là trọng tâm và chính yếu. Tổ chuyên môn là “cái nôi” bồi dưỡng, xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên (GV). Tổ chuyên môn có mối quan hệ cộng đồng, hợp tác, phối hợp với các bộ phận nghiệp vụ và các tổ chức đoàn thể khác trong nhà trường. Tổ chuyên môn còn là “cánh tay nối dài”, là “đầu mối quản lý” mà hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học của GV. Trên thực tế, tổ chuyên môn là nơi có điều kiện sâu sát để hiểu biết tâm tư, tình cảm và những khó khăn trong đời sống của các GV trong tổ để kịp thời động viên, giúp đỡ nhau, đoàn kết các thành viên trong tổ để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Do vai trò, vị trí quan trọng của tổ chuyên môn như vậy nên người hiệu trưởng nhà trường cần chú trọng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn. Thông qua tổ chuyên môn, hiệu trưởng sẽ nắm được sâu sát hoạt động của giáo viên, phát huy cao độ sự thống nhất giữa hiệu trưởng với các thành viên trong tập thể sư phạm. Hoạt động tổ chuyên môn có nề nếp, có chất lượng sẽ giúp hiệu trưởng tạo lập, giữ gìn trật tự, kỷ cương, nền nếp của nhà trường, nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục phù hợp với quan điểm đổi mới của ngành, của Đảng và Nhà nước đáp ứng mục tiêu đào tạo con người phát triển toàn diện. Vì vậy, tăng cường chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn là mối quan tâm thường xuyên của hiệu trưởng. Hay nói cách khác, quá trình quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng luôn luôn gắn chặt với việc chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Trong những năm qua, với sự quan tâm của Đảng, Nhà Nước, toàn xã hội và sự nỗ lực phấn đấu của ngành giáo dục, sự nghiệp giáo dục và đào tạo đã có một số tiến bộ mới: Ngân sách đầu tư cho giáo dục nhiều hơn, cơ sở vật chất kỹ thuật được tăng cường, quy mô giáo dục được mở rộng, trình độ dân trí được nâng cao. Những tiến bộ ấy đã góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, cho đến nay công tác giáo dục và đào tạo của nước ta vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT cũng không phải là ngoại lệ vì nhìn chung chưa thích ứng được với sự thay đổi của xã hội và yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy, cần tăng cường hơn nữa những nghiên cứu về quản lý nhà trường, quản lý hoạt động của tổ chuyên môn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng các hoạt động dạy học – giáo dục là một việc làm quan trọng và cần thiết.

Bắc Tân Uyên là một huyện thuộc tỉnh Bình Dương, được thành lập theo Nghị quyết số 136/NQ-CP ngày 29/12/2022 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Tân Uyên để thành lập thị xã Tân Uyên và huyện Bắc Tân Uyên; Huyện chính thức bắt đầu hoạt động từ ngày 01/4/2023. Hiện nay trên địa bàn huyện gồm 3 trường THPT, trong những năm qua đã có những đổi mới nhất định về công tác quản lý giúp các nhà trường từng bước khẳng định mình song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay của xã hội. Các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các nhà trường trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên đang áp dụng theo lối truyền thống, còn hình thức nên chưa phát huy hết sức mạnh nội lực của nhà trường. Do đó để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục như hiện nay đòi hỏi việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các nhà trường phải có những cải tiến nhằm phát huy những nội lực sẵn có của nhà trường và khắc phục những hạn chế nhằm đưa nhà trường ngày một phát triển.

Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” để nghiên cứu với hy vọng được góp một phần nhỏ bé của mình vào việc xác định các biện pháp quản lý đưa hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT hiện nay vào nền nếp và có hiệu quả hơn.

2. Mục đích nghiên cứu Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn, đề tài khảo sát và phân tích thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Từ đó đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1 Khách thể nghiên cứu

• Quản lý hoạt động dạy học trong trường THPT.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

• Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.

4. Giả thuyết khoa học

Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông đã được thực hiện và bước đầu đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập trong nhận thức, trong việc xây dựng kế hoạch thực hiện, hoạt động tổ chức, chỉ đạo cũng như công tác kiểm tra đánh giá tổ chuyên môn. Nguyên nhân của thực trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan trong công tác quản lý ở trường trung học phổ thông. Chất lượng và hiệu quả giáo dục trong nhà trường trung học phổ thông sẽ được nâng lên nếu cán bộ quản lý có các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn một cách đúng đắn, khoa học và phù hợp.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

• Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông.
• Tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.
• Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn cho cán bộ quản lý các trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương và khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đó.

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

• Về nội dung: đề tài khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT dưới sự điều hành, lãnh đạo của hiệu trưởng nhà trường.
• Về thời gian: Đề tài khảo sát thực trạng từ năm học 2024- 2025 đến năm học 2025 – 2026.
• Về địa bàn khảo sát: khảo sát các trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương, gồm 3 trường là: THPT Thường Tân, THPT Lê Lợi, THPT Tân Bình.

7. Phương pháp nghiên cứu Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

• Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:

7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận

Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhà trường; phân tích, so sánh tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài.

7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1. Điều tra bằng bảng hỏi

Phiếu hỏi ý kiến gồm các câu hỏi đóng/mở về quản lý hoạt động tổ chuyên môn và mức độ hoàn thành các hoạt động đó. Đối tượng khảo sát là Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn, phó tổ trưởng chuyên môn và giáo viên.

Mục đích: thu thập các thông tin về thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông.

Nội dung: tập trung khảo sát về hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT; nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về quản lý hoạt động tổ chuyên môn; những thuận lợi và khó khăn; những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của ưu điểm và hạn chế trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông; đồng thời khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.

7.2.2. Phỏng vấn

Phương pháp nghiên cứu này nhằm tìm hiểu thông tin sâu về một số vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn tập trung vào hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn.

7.2.3. Phân tích hồ sơ, sản phẩm hoạt động quản lý

Nghiên cứu, phân tích kế hoạch chuyên môn của nhà trường, kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn, biên bản kiểm tra tổ chuyên môn, báo cáo sơ kết, tổng kết… để tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn.

7.3. Phương pháp xử lý thông tin Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Sử dụng phần mềm SPSS 20,0 để xử lý số liệu thống kê như tính trung bình, tỷ lệ phần trăm, so sánh trung bình, xem xét mối tương quan giữa các đối tượng nghiên cứu,… nhằm đánh giá thực trạng, kiểm tra sự cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tổ chuyên môn.

8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

8.1 Ý nghĩa lý luận

• Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông.

8.2. Ý nghĩa thực tiễn

Tổng kết thực tiễn công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương nhằm chỉ ra những bài học thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp có hiệu quả trong quá trình quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Kết quả nghiên cứu có thể còn có giá trị tham khảo cho các nhà quản lý giáo dục.

9. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày theo 3 chương:

• Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông.
• Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.
• Chương 3: Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

1.1. Sơ lược tổng quan nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Thực tiễn quản lý hoạt động DH và quản lý hoạt động tổ chuyên môn luôn tồn tại và sôi động. Tuy nhiên, việc tổng kết lý luận về vấn đề này còn khá chậm so với thực tiễn. Đầu những năm 50 của thế kỷ XX, trong hàng loạt những công trình nghiên cứu có tính hàn lâm của các nhà khoa học Liên Xô cũ, đã xuất hiện các đề tài về những khía cạnh khác nhau của QL GD. Năm 1956, lần đầu xuất hiện cuốn “QL trường học” (Skolovedenie) của tác giả A.Pôpốp, một nhà sư phạm và QL GD của Liên Xô cũ. Cuốn sách này, về thực chất, không phải là một công trình khoa học về QL GD, mà là cả một tập hợp khá hoàn chỉnh các chỉ dẫn cho hoạt động thực tiễn của những người làm công tác QL GD, đặc biệt là QL trường học; trong đó có QL hoạt động DH [32]

Trong quá trình phát triển GD Xô Viết (cũ), nhiều nhà nghiên cứu khoa học GD đã lần lượt cho ra đời những tài liệu vừa có tính khoa học, vừa có tính thực tiễn về QL hai quá trình sư phạm chủ yếu diễn ra trong nhà trường: QL quá trình DH (trong đó có QL hoạt động DH) và QL quá trình GD. Sự tập trung của những kiến giải đó được thể hiện cụ thể trong các tác phẩm xuất bản vào giữa những năm 70. Đặc biệt, M.I Kôndakốp, nhà lý luận và hoạt động thực tiễn xuất sắc của Liên Xô (cũ) đã dày công nghiên cứu những vấn đề về QLGD [25].

Năm 1987, Viện QL và Kinh tế GD thuộc Viện Hàn lâm sư phạm (Liên Xô cũ) đã tổng kết những thành tựu nghiên cứu về QL trường học qua nhiều năm, trình bày những quan điểm mới nhất về QLGD nói chung và QL hoạt động DH nói riêng của các học giả Xô Viết (cũ) tính đến thời điểm đó [42].

Như vậy, trong những công trình nghiên cứu của mình, các nhà nghiên cứu QLGD Xô Viết cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ GV” [42]. Đó chính là QL hoạt động DH.

Trong quá trình nghiên cứu về quản lý giáo dục, công tác tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn cũng được các tác giả quan tâm. Các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục Xô Viết đã cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên”. Với kinh nghiệm 26 năm làm hiệu trưởng VAXukhomlinxki đã tổng kết được những thành công cũng như thất bại của mình (VA.Xukhomilinxki – Một số kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu trưởng THPT). Cùng với nhiều tác giả khác ông đã đưa ra một số biện pháp quản lý của trường THPT như việc phân công công việc hợp lý qua các thành viên trong Ban giám hiệu, hiệu trưởng và phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn. Các tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống nhất quản lý giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của hiệu trưởng. Tuy nhiên, trong thực tế cùng tham gia quản lý nhà trường với hiệu trưởng còn có vai trò của phó hiệu trưởng, đặc biệt là phó hiệu trưởng phụ trách công tác hoạt động chuyên môn. Tất nhiên công việc của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng đều nhằm tiến tới mục tiêu chung của nhà trường nhưng làm thế nào để công việc của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng đạt được kết quả cao nhất tránh “dẫm chân” lên nhau, tránh bị “lấn sân” của nhau. Làm được như vậy là đã huy động tốt nhất sức mạnh của tập thể giáo viên. Vì vậy V.A.Xukhom linki cũng như nhiều tác giả đã chú trọng đến sự phân công hợp lý giữa Hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng, ở đây được hiểu theo nghĩa: Hiệu trưởng là người lãnh đạo tập thể sư phạm của nhà trường chịu trách nhiệm về các vấn đề chung, song không xa rời công tác giảng dạy. Bằng việc hiệu trưởng có thể trực tiếp quản lý một công tác chuyên môn cụ thể nào đó và am hiểu công tác dạy môn học chuyên ngành thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình. Phó hiệu trưởng cùng với hiệu trưởng đề ra kế hoạch công tác dạy học tối ưu nhất trong điều kiện cụ thể và là người tổ chức thực hiện kế hoạch này. Song người trực tiếp điều hành hoạt động của các giáo viên chính là tổ trưởng chuyên môn. Vì vậy, lãnh đạo nhà trường phải tăng cường quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy – học của từng tổ chuyên môn và của nhà trường. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Trong những trang viết của mình,V.A.Xukhomlinxki cũng như các tác giả V.PXtrehicodin, Gigoocscaia, Hakhonôp… đều cho rằng muốn nâng chất lượng giảng dạy là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện vì tay nghề sư phạm của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn, tâm huyết với nghề, người hiệu trưởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ giáo viên cho trường mình, đó là những người yêu trẻ, phải biết giao tiếp với trẻ, nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm vững các khoa học có liên quan các môn trong nhà trường, vận dụng linh hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp, tâm lý học… Cùng với việc xây dựng đội ngũ giáo viên, cần xây dựng đội ngũ giáo viên đầu đàn, đó chính là các tổ trưởng chuyên môn. Mỗi tổ chuyên môn là một bộ phận quan trọng của nhà trường. Từng bộ phận phát triển thì cả nhà trường mới phát triển. Vì vậy, người hiệu trưởng nhà trường phải không ngừng trau dồi, rèn luyện nâng cao trình độ để có thể điều hành, lãnh đạo chuyên môn đối với các tổ chuyên môn khác nhau có hiệu quả.

Một trong những biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy mà các nhà nghiên cứu quan tâm chính là tổ chức hội thảo khoa học. Bởi vì hội thảo khoa học là biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên vì “Giáo viên càng hiểu biết nhiều thì anh ta vạch ra trước học sinh những triển vọng của khoa học thường xuyên hơn, càng làm cho học sinh hiểu kỹ, tính ham hiểu biết của học sinh bộc lộ ra nhiều hơn, ở các em sẽ nảy sinh ra nhiều câu hỏi, nhiều thắc mắc hơn, những câu hỏi các em đặt ra sẽ thông minh hơn, thú vị hơn và khó khăn hơn”. Tuy nhiên để hoạt động này đạt hiệu quả cao, nội dung các cuộc hội thảo khoa học được chuẩn bị kỹ và có tác dụng thiết thực đến việc dạy học, tổ chức hội thảo sinh động thu hút được nhiều giáo viên tham gia thảo luận, trao đổi, vấn đề đưa ra thảo luận phải mang tính thực tiễn cao, phải là vấn đề được nhiều giáo viên quan tâm và có tác dụng thiết thực đối với việc dạy học. Qua các buổi hội thảo hiệu trưởng hiểu thêm được các quan điểm của giáo viên về việc dạy học. Bản thân giáo viên cũng nắm vững hơn, sâu hơn về khoa học cơ bản, về các vấn đề còn mơ hồ và họ sẽ mở rộng hơn về tầm nhìn, tầm hiểu biết vận dụng vào trong giảng dạy và từ đó nâng cao được chất lượng dạy học.

V.A.Xukhomlinki và Xvecxlenrơ nhấn mạnh tầm quan trọng của biện pháp dự giờ, phân tích bài học. Xvecxlenrơ cho rằng việc dự giờ và phân tích bài học là đòn bẩy quan trọng nhất trong công tác quản lý quá trình dạy học của giáo viên. Việc phân tích bài học trước hết phải nêu cho giáo viên biết cách khắc phục thiếu sót, phát huy các mặt mạnh để nâng cao chất lượng bài giảng. Tác giả đã đề ra các yêu cầu và quy trình phân tích một giờ dạy để giúp cho hiệu trưởng thực hiện có hiệu quả biện pháp quản lý này. Tác giả V.AXukhomlinki đã nêu lên rất cụ thể cách tiến hành dự giờ và phân tích sư phạm của sách giáo khoa, nội dung dạy trong chương trình. Tiếp theo là giáo viên và hiệu trưởng dự giờ lẫn nhau và cùng nhau dự giờ giáo viên giỏi, cứ như vậy giáo viên đã được hiệu trưởng hướng dẫn cho rất nhiều về phương pháp dạy học, về cách thức tổ chức dạy học để nâng cao trình độ học vấn của học sinh.

Trong môi trường làm việc ngày nay, không ai có thể phủ nhận tầm quan trọng của làm việc đội nhóm. Mỗi tổ chuyên môn trong nhà trường là một đội nhóm. Mỗi đội nhóm và giữa các đội nhóm với nhau cần phải hợp tác. Hợp tác không còn là một lựa chọn được khuyến khích nữa mà đã trở thành điều kiện phải có. Làm việc đội nhóm hiệu quả luôn là mối quan tâm lớn nhất của các nhà quản lý. Có nhiều tác giả đề cập đến vai trò của nhóm và lãnh đạo, quản lý nhóm. Các tác giả cũng đưa ra các biện pháp quản lý nhóm hiệu quả. Có thể kể đến các tác giả như: Robert Heller (2006) với “Quản lý nhóm”[20]; Michael Maginn (2007) với “Thúc đẩy nhóm làm việc hiệu quả”[29]. Hai cuốn sách này đều do NXB Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh ấn hành. Đối với quản lý nhà trường, các tác giả K.B. Everard, Geofrey Morris and Ian Wilson (2009) trong ấn phẩm “Quản lý trường học hiệu quả”[18] đã trình bày các nội dung về huấn luyện nhóm, xây dựng nhóm và quản lý hiệu quả hoạt động nhóm.

1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Ở các trường trung học phổ thông, tổ chuyên môn đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc chuẩn bị các điều kiện thực hiện các hoạt động dạy – học trong nhà trường. Công tác lãnh đạo, quản lý hoạt động tổ chuyên môn là một trong những yếu tố quyết định đến hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn, góp phần quan trọng đến chất lượng giáo dục của các nhà trường. Trong những năm gần đây có một số nghiên cứu về tổ chuyên môn và quản lý tổ chuyên môn:

• Các nghiên cứu về hoạt động của tổ chuyên môn

Tổ chuyên môn là một bộ phận quan trọng trong trường trung học. Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông nhiều cấp học qua nhiều thời kỳ đều đã xác định cơ cấu tổ chức của tổ chuyên môn, nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chuyên môn trong nhà trường [8]

Trong khi vấn đề bồi dưỡng tăng cường năng lực cho đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và giáo viên trong các nhà trường đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo hết sức quan tâm. Có rất nhiều tài liệu, giáo trình bồi dưỡng cho hiệu trưởng, phó hiệu trưởng thì trong suốt một thời gian dài ở nước ta chưa có tài liệu, giáo trình nào đề cập tới những vấn đề lý luận của công tác tổ chuyên môn. Đối với đội ngũ tổ trưởng chuyên môn cũng chưa có sự quan tâm thỏa đáng, chưa có những tài liệu mang tính đặc thù để tập huấn bồi dưỡng. Trước yêu cầu thực tiễn hiện nay, việc bồi dưỡng tăng cường năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn là vấn đề cấp thiết, là một trong những giải pháp có tính đột phá nâng cao chất lượng dạy – học ở các nhà trường nói chung và trường trung học nói riêng.

Nhận thức được tầm quan trọng đó, ngày 19 tháng 5 năm 2020, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Kế hoạch số 242/KH-BGDĐT triển khai tập huấn bồi dưỡng cốt cán các tỉnh, thành phố về công tác của tổ trưởng chuyên môn trong trường THCS, THPT với mục tiêu: Bồi dưỡng cho cốt cán cấp tỉnh, thành phố về kiến thức, kỹ năng công tác tổ trưởng chuyên môn trường THCS, THPT; hướng dẫn đội ngũ cốt cán cấp tỉnh, thành phố tiếp tục triển khai bồi dưỡng cho giáo viên làm công tác tổ trưởng chuyên môn ở trường THCS, THPT. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Thực hiện Kế hoạch trên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai tổ chức xây dựng tài liệu tập huấn với tiêu đề: “Tài liệu tập huấn tổ trưởng chuyên môn trong trường trung học cơ sở, trung học phổ thông”. Tài liệu được mở đầu là nội dung “Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh vào dạy học – giáo dục- quản lý nhà trường” cùng 4 chuyên đề:

1. Chuyên đề 1: Những vấn đề chung về quản lý tổ chuyên môn trong trường trung học
2. Chuyên đề 4: Xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn
3. Chuyên đề 2: Tổ trưởng chuyên môn với công tác quản lý hoạt động dạy học trong trường trung học
4. Chuyên đề 3: Tổ trưởng chuyên môn với công tác quản lý phát triển chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên trường trung học

Các chuyên đề nêu trên cố gắng bao quát kiến thức, kỹ năng quản lý chủ yếu của TTCM ở trường THCS, THPT. Tài liệu được trình bày đan xen, kết hợp giữa lý thuyết và tổ chức các hoạt động nhằm tăng cường tối đa khả năng vận dụng, thực hành của các học viên tham gia tập huấn. [12].

Trước yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Bộ Giáo dục chủ trương đổi mới các sinh hoạt chuyên môn trong nhà trường. Thực hiện kế hoạch số 80/KH-BGDĐT ngày 25 tháng 2 năm 2023, Cục nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục chỉ đạo, tổ chức biên soạn bộ Tài liệu tập huấn đổi mới sinh hoạt chuyên môn gồm 2 cuốn dành cho cấp tiểu học và cấp trung học với sự hỗ trợ của Chương trình Đảm bảo chất lượng giáo dục trường học (SEQAP) [10]. Cấu trúc mỗi cuốn gồm 2 phần:

• Phần 1: Các kỹ năng sinh hoạt chuyên môn;
• Phần 2: Một số nội dung thực hành sinh hoạt chuyên môn.

Cuốn sách có nội dung đảm bảo tính khoa học, thiết thực và phù hợp với thực tiễn giáo dục đối với từng cấp học của nước ta hiện nay. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

• Các nghiên cứu về quản lý hoạt động tổ chuyên môn

Có nhiều đề tài nghiên cứu về QL hoạt động tổ CM nhằm mục đích nâng cao chất lượng GD của nhà trường như:

“Quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn thị xã Sơn Tây, Hà Nội” của tác giả Nguyễn Kim Anh, Luận văn Thạc sỹ quản lý giáo dục – 2023 [1]; “Thực trạng quản lý tổ chuyên môn các trường trung học phổ thông huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương” của tác giả Phạm Trọng Sang, Luận văn Thạc sỹ quản lý giáo dục – 2023 [36]; “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên” của tác giả Luyện Ngọc Thắng, Luận văn Thạc sỹ quản lý giáo dục – 2024 [39]. Trong các đề tài này, dưới góc độ của Luận văn, các tác giả đã tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường tham gia khảo sát, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy học ở các trường phổ thông. Một số biện pháp đáng chú ý có thể kể đến như: Nâng cao nhận thức cho tổ trưởng chuyên môn về hoạt động tổ chuyên môn; Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực cho tổ trưởng tổ chuyên môn; Tăng cường quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng đổi mới; …

Nhìn chung, các đề tài luận văn trên được tiếp cận theo các chức năng quản lý và phân tích các nội dung quản lý để nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại một địa phương cụ thể. Cho đến nay chưa có đề tài khoa học nào nghiên cứu về lĩnh vực quản lý hoạt động tổ chuyên môn tại các trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương để đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn hiệu quả hơn. Đề tài sẽ hệ thống hóa lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn theo các nội dung quản lý cụ thể; khảo sát và phân tích thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Từ đó, đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả đối với hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT tại địa phương.

1.2. Các khái niệm của đề tài

1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường

• Quản lý

Có nhiều định nghĩa về thuật ngữ “quản lý”. Quản lý là một từ Hán Việt, theo Bửu Kế : “Quản : Bao trùm, trông coi tất cả ”, “Lý: chỉnh đốn”, quản lý thường dùng để chỉ người trông coi, sắp đặt công việc [22, tr. 1516]

Theo Hoàng Phê và các đồng tác giả trong Từ điển Tiếng Việt của Nhà xuất bản Khoa học Xã hội năm 1988: Quản lý là một động từ, có nghĩa là trông coi, giữ gìn theo những yêu cầu nhất định hoặc tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định [31, tr. 829] Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Quản lý là khái niệm được hình thành, tồn tại trong lao động của xã hội loài người. Sử gia Daniel A. Wren nhận xét rằng: “Quản lý cũng xưa cũ như chính con người vậy”, nhưng ông cũng ghi nhận rằng chỉ mới gần đây, người ta mới chú ý đến “chất khoa học” của quá trình quản lý và dần dần hình thành nên các “lý thuyết” quản lý [13, tr. 23].

Từ thế kỷ XIX đến nay, có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý. Trong đó, Frederick Winslow Taylor (1856 – 1915) – cha đẻ thuyết quản lý khoa học cho rằng: “Quản lý là biết chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [38, tr. 15] với bốn nguyên tắc:

1. Nghiên cứu một cách khoa học mỗi yếu tố của một công việc và xác định phương pháp tốt nhất để hoàn thành.
2. Tuyển chọn công nhân một cách cẩn trọng và huấn luyện họ hoàn thành nhiệm vụ bằng cách sử dụng các phương pháp có tính khoa học đã được hình thành.
3. Người quản lý hợp tác đầy đủ và toàn diện với công nhân để đảm bảo chắc chắn rằng người công nhân sẽ làm việc theo những phương pháp đúng đắn.
4. Phân chia công việc và trách nhiệm sao cho người quản lý có bổn phận phải lập kế hoạch cho các phương pháp công tác khi sử dụng những nguyên lý khoa học, còn người công nhân có bổn phận thực thi công tác theo đúng kế hoạch đó [28, tr. 29]

Theo Harold Koontz thì lại cho rằng: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất…” [26, tr. 638]

Mai Hữu Khuê có định nghĩa về quản lý như sau: “Quản lý là một phạm trù có liên quan mật thiết với hiệp tác và phân công lao động, nó là một thuộc tính tự nhiên của mọi lao động hiệp tác. Từ khi xuất hiện những hoạt động quần thể của loài người thì đã xuất hiện sự quản lý. Sự quản lý đã có trong cả xã hội nguyên thủy, ở đó con người phải tập hợp với nhau để đấu tranh với thế giới tự nhiên, muốn sinh tồn con người phải tổ chức sản xuất, tổ chức phân phối” [23, tr. 45]

Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến” [34, tr. 35].

Trong tác phẩm Đại cương khoa học quản lý, hai tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc quan niệm: “Hoạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức ” [13, tr. 9].

Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: “Bản chất của hoạt động quản lý gồm hai quá trình tích hợp vào nhau: quá trình quản gồm sự coi sóc, giữ gìn, duy trì ở trạng thái ổn định, quá trình lý gồm sự sửa sang, sắp xếp, đổi mới hệ đưa vào hệ phát triển. Trong quản phải có lý, trong lý phải có quản để động thái của hệ ở thế cân bằng động: hệ vận động phù hợp, thích ứng và có hiệu quả trong mối tương tác giữa các cá nhân bên trong (nội lực) với các cá nhân bên ngoài (ngoại lực)” [4, tr. 14].

Từ những phân tích trên, có thể định nghĩa: Quản lý là quá trình tác động có kế hoạch, có chủ đích, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức, đưa tổ chức đạt đến mục tiêu đã xác định. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

• Quản lý giáo dục

Giáo dục hình thành và tồn tại trong xã hội loài người, là một hoạt động thực tiễn tồn tại khách quan. Giáo dục là một quá trình hoạt động, để quá trình giáo dục đạt hiệu quả cao nhất thiết cần có sự quản lý. Có nhiều tác giả đã khái quát về QLGD như sau:

• Tác giả I.Kônđacốp cho rằng: “Quản lý giáo dục là tập hợp các biện pháp tổ chức, cán bộ, kế hoạch hóa, tài chính.. nhằm đảm bảo vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, để tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng cũng như chất lượng” [25, tr. 93].
• Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là hoạt động phối hợp của các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội” [5, tr. 31].
• Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý giáo dục là hoạt động tự giác của chủ thể quản lý nhằm huy động, tổ chức, điều phối, điều chỉnh, giám sát một cách có hiệu quả nguồn lực giáo dục (nhân lực, vật lực, tài lực) phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội” [24, tr. 10].
• Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lý (hệ giáo dục) nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục tới mục tiêu dự kiến lên trạng thái mới về chất” [19, tr. 61].

Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ thống vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến tới trạng thái mới về vật chất” [33, tr. 31]

Quản lý giáo dục có nhiều cấp độ khác nhau từ vi mô đến vĩ mô và theo đó, chủ thể quản lý giáo dục có đối tượng và phạm vi quản lý khác nhau nhưng đều cùng nhằm thực hiện mục tiêu chung của hệ thống giáo dục.

Từ những phân tích trên, có thể định nghĩa: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có định hướng, có mục đích của chủ thể quản lý giáo dục đến các đối tượng quản lý trong hệ thống giáo dục nhằm thực hiện được mục tiêu chung của hệ thống giáo dục.

• Quản lý nhà trường Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Nhà trường là một tổ chức hành chính – sư phạm, là nơi thực hiện chức năng dạy – học và giáo dục, là một tổ chức chuyên biệt của xã hội thực hiện chức năng tái tạo nguồn nhân lực phục vụ cho việc duy trì và phát triển xã hội, là nơi tổ chức các hoạt động chiếm lĩnh tri thức loài người có tổ chức, có khoa học cho học sinh, đồng thời là nơi thực hiện việc giáo dục đạo đức, lối sống cũng như tư tưởng chính trị cho học sinh. Có nhiều tác giả khái niệm về quản lý nhà trường, cụ thể:

Tác giả Phạm Minh Hạc cho rằng: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thệ hệ trẻ và từng học sinh”[19, tr.71].

Theo tác giả Phạm Viết Vượng: “Quản lý nhà trường học là hoạt động của các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức lao động của giáo viên, học sinh và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực của giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường”.[43, tr. 205].

Như vậy, có thể định nghĩa: Quản lý nhà trường là quá trình tác động có định hướng, có mục đích của chủ thể quản lý nhà trường đến các đối tượng quản lý trong nhà trường nhằm thực hiện được mục tiêu giáo dục của nhà trường”. Quản lý nhà trường có nhiều nội dung như: Quản lý dạy học, giáo dục, quản lý cơ sở vật chất – kỹ thuật, quản lý nhân sự, quản lý tài chính, quản lý hoạt động tổ chuyên môn, v.v…

1.2.2. Khái niệm tổ chuyên môn, hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT

• Tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông

Theo Thông tư 12/2020/TT-BGD&ĐT ngày 28 tháng 3 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở (THCS), trường trung học phổ thông (THPT) và trường phổ thông nhiều cấp học (gọi tắt là Điều lệ trường trung học), quy định ở Điều 16: “Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường trung học được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học”, “Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm và giao nhiệm vụ vào đầu năm học.” [8, tr. 10].

Khoản 5, điều 8 của Quy định chế độ làm việc đối với GV phổ thông được ban hành kèm theo Thông tư 28/2009/TT-BGD&ĐT, có quy định về chế độ làm việc của tổ trưởng CM: “Tổ trưởng bộ môn được giảm 3 tiết/tuần.” [6, tr. 3]

Theo quy định của Điều lệ có thể hiểu: Tổ chuyên môn là một bộ phận của nhà trường, gồm một nhóm giáo viên (từ 3 người trở lên) cùng giảng dạy về một môn học hay một nhóm môn học hay một nhóm viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, tư vấn học đường,…được tổ chức lại để cùng nhau thực hiện các nhiệm vụ theo quy định tại khoản 2 điều 16 của Điều lệ nhà trường. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Tổ chuyên môn phải có 1 tổ trưởng và số lượng phó tổ trưởng phụ thuộc vào số lượng thành viên, do hiệu trưởng bổ nhiệm vào đầu năm học.

Trong thực tế, trường trung học có 2 loại tổ chuyên môn phổ biến: Tổ đơn môn và tổ liên môn. Đối với những trường THPT có quy mô lớn thì có tổ đơn môn (tổ Toán, tổ Lý, tổ Văn,…), những trường quy mô nhỏ thường có tổ liên môn (tổ Sử – Địa – Giáo dục công dân, tổ Toán – Tin, tổ Lý – Công nghệ, tổ Hóa – Sinh, tổ Thể dục – Giáo dục quốc phòng,…). Nhiều khi trong một trường cũng có cả hai loại tổ chuyên môn này. Đối với tổ liên môn, trong sinh hoạt chuyên môn đôi khi lại được tách thành các nhóm chuyên môn để sinh hoạt theo điều kiện thực tế và yêu cầu triển khai nhiệm vụ.

Như vậy, tổ chuyên môn là một bộ phận trong nhà trường do Hiệu trưởng quyết định thành lập căn cứ trên các quy định của Ngành. Hiệu trưởng giao nhiệm vụ để tổ chuyên môn thực hiện chức năng của mình cụ thể trong từng năm học, cùng các tổ chuyên môn khác trong nhà trường từng bước thực hiện nhiệm vụ để đạt được mục tiêu giáo dục của tổ chuyên môn nói riêng và mục đích giáo dục của nhà trường nói chung.

• Hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT

Hoạt động là sự tương tác giữa chủ thể và đối tượng, nhằm biến đổi đối tượng theo mục tiêu mà chủ thể đặt ra. Hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT là quá trình thực hiện các nhiệm vụ của tổ chuyên môn bao gồm tổ trưởng và các thành viên của tổ chuyên môn. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn được qui định tại Mục 2 và mục 3, Điều 16 Điều lệ trường trung học:

1. Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân phối chương trình và các hoạt động giáo dục khác của nhà trường;
2. Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ; tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học và các quy định khác hiện hành;
3. Giới thiệu tổ trưởng, tổ phó;
4. Đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên.

Tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần và có thể họp đột xuất theo yêu cầu công việc hay khi Hiệu trưởng yêu cầu. [8]

Tuy nhiên trong thực tế, căn cứ vào tình hình thực tế của từng tổ chuyên môn, căn cứ vào yêu cầu trọng tâm trọng điểm của chương trình trong từng thời gian, hiệu trưởng chỉ đạo các tổ chuyên môn chọn nội dung trọng tâm phù hợp để thực hiện.

1.2.3. Khái niệm quản lý hoạt động tổ chuyên môn Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Quản lý hoạt động tổ chuyên môn về bản chất là quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình, quản lý việc thực hiện quy chế chuyên môn, quản lý sinh hoạt khoa học, đổi mới phương pháp giáo dục và dạy học, cũng như các giải pháp hỗ trợ khác nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Ban lãnh đạo, đặc biệt hiệu trưởng trong nhà trường THPT có vai trò to lớn trong quản lý, chỉ đạo hoạt động của các tổ chuyên môn, thông qua tổ trưởng và tập thể giáo viên để thúc đẩy các hoạt động nâng cao chất lượng giáo dục và dạy học trong nhà trường.

Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là tác động của hiệu trưởng đến tổ trưởng chuyên môn và tập thể giáo viên trong tổ chuyên môn để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình giáo dục học sinh theo mục tiêu đào tạo.

Trong trường THPT, dạy học – giáo dục là hoạt động trung tâm của nhà trường và cũng là hoạt động trung tâm của tổ chuyên môn. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp trong nhà trường đều hướng vào tiêu điểm này. Vì vậy công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn thực chất là quản lý quá trình dạy học, giáo dục trong nhà trường đối với một môn học hay nhóm môn học nhất định.

Như vậy, quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT là tác động có định hướng của hiệu trưởng nhà trường đến các tổ chuyên môn (bao gồm tổ trưởng và các giáo viên cùng dạy một môn học hay nhóm môn học) để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình giáo dục học sinh theo mục tiêu đào tạo.

1.3. Đổi mới giáo dục trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay và vai trò của tổ chuyên môn đối với yêu cầu đổi mới giáo dục Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

1.3.1. Trường trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân

Hệ thống giáo dục quốc dân của nước ta được quy định trong điều 4 Luật giáo dục 2005, sửa đổi 2009:

1. Hệ thống giáo dục quốc dân gồm giáo dục chính quy và giáo dục thường xuyên.
2. Các cấp học và trình độ đào tạo của hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm:
3. Giáo dục mầm non có nhà trẻ và mẫu giáo;
4. Giáo dục phổ thông có tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông;
5. Giáo dục nghề nghiệp có trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề;
6. Giáo dục đại học và sau đại học (sau đây gọi chung là giáo dục đại học) đào tạo trình độ cao đẳng, trình độ đại học, trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ.

Nhà trường THPT thực hiện nhiệm vụ của cấp học cuối trong bậc trung học, có nhiệm vụ trang bị kiến thức cơ bản, kỹ năng sống; hình thành, phát triển nhân cách cho người học và thực hiện nhiệm vụ phổ cập GD. Cụ thể, Điều 27 Luật Giáo dục 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) đã nêu rõ bậc học THPT có nhiệm vụ: “Giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả giáo dục của trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, trung học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động”[35].

Cấp THPT là cấp học nối tiếp của chương trình giáo dục THCS, là cấp học có nhiệm vụ tạo nguồn đáng kể cho đào tạo ở cấp trung học nghề, cao đẳng, đại học để phục vụ cho công nghiệp – hóa hiện đại hóa đất nước; Là một cấp học chịu áp lực lớn về nhu cầu học tiếp của THCS đang hoàn thành phổ cập trong cả nước, chuẩn bị tham gia hoàn thành phổ cập trung học trong đó có bậc THPT vào năm 2020.

Vai trò của trường THPT trong sự nghiệp GDĐT được khẳng định trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng cộng sản Việt Nam: “Phát triển Giáo dục – Đào tạo là một trong những động lực quan trọng nhất thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện tiên quyết để phát triển nguồn lực con người yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững” [15, tr. 32]. Để đạt được những mục tiêu cơ bản của phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, GD phổ thông đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho nền kinh tế quốc dân. Phương hướng chung của lĩnh vực GDĐT trong những năm tới là phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa, tạo điều kiện cho nhân dân đặc biệt là thanh niên có việc làm và xa hơn nữa là đáp ứng được nhu cầu lao động chất lượng cao khi nước ta tham gia Tổ chức Thương mại thế giới WTO và Hiệp định thương mại xuyên Thái Bình Dương TPP.

Mục tiêu đào tạo ở cấp THPT là: Hình thành ở người học một hệ thống tri thức phổ thông toàn diện, theo kịp trình độ tiên tiến của thế giới hiện đại; Học sinh hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, hình thành định hướng nghề nghiệp phù hợp với mình và phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội trong hiện tại và trong tương lai.

Hình thành động cơ học tập vì ngày mai lập nghiệp, đáp ứng yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Hoàn thành mục tiêu như vậy, giáo dục THPT mới hoàn thành sứ mạng là chuẩn bị một cách tốt nhất cho HS bước vào đời với đầy đủ tri thức, bản lĩnh con người mới của nền kinh tế tri thức của thế kỷ XXI.

Tóm lại, giáo dục THPT là khâu đặc biệt quan trọng, giúp HS củng cố và phát triển kết quả giáo dục THCS, hoàn thành học vấn phổ thông, hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp. Giáo dục THPT đào tạo ra nguồn nhân lực có tri thức cho đất nước, là cửa ngõ của việc định hướng nghề nghiệp cho thanh niên bước vào cuộc sống lao động, học tập mới. Ngoài ra, để hiện thực hóa Nghị quyết 29, toàn ngành giáo dục đang dần chuyển mình thực hiện sự đổi mới một cách căn bản và toàn diện thể hiện qua việc ngày càng nâng dần tỷ lệ về rèn luyện kỹ năng sống, phát huy năng lực người học, liên hệ thực tiễn cuộc sống, giải quyết các vấn đề liên quan đến cuộc sống hàng ngày trong bồi dưỡng chuyên môn giáo viên, trong nội dung dạy học và giáo dục, trong kiểm tra đánh giá.

1.3.2. Nội dung đổi mới giáo dục THPT Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Trong giai đoạn quá độ đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục Việt Nam, Chính phủ đã chỉ đạo các cấp của ngành giáo dục từng bước tiến hành. Cụ thể, từ năm học 2024-2025 có công văn 1540/SGDĐT-GDTrH ngày 11 tháng 9 năm 2024 về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ Giáo dục trung học năm học 2024-2025, trong đó cụ thể một số nhiệm vụ chuyên môn giáo dục Trung học năm học 2024-2025 đã chỉ đạo nội dung chương trình giáo dục:

Đổi mới nội dung giảng dạy

• Tiếp tục thực hiện nghiêm túc, linh hoạt, sáng tạo chương trình, kế hoạch giáo dục, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục.
• Các trường tạo điều kiện cho các tổ/ nhóm chuyên môn, giáo viên được chủ động lựa chọn nội dung, xây dựng các chủ đề dạy học trong mỗi môn học và các chủ đề tích hợp, liên môn, đồng thời xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với các chủ đề và theo hình thức, phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực.
• Kế hoạch dạy học của tổ/ nhóm chuyên môn, giáo viên phải được lãnh đạo nhà trường phê duyệt trước khi thực hiện và là căn cứ để thanh tra, kiểm tra.

Đổi mới phương pháp dạy học

Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học và vận dụng kiến thức, kỹ năng của học sinh theo tinh thần công văn số 3535/BGDĐT-GDTrH ngày 27/5/2022 của Bộ GDĐT về áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” và các phương pháp dạy học tích cực khác; công văn số 1828/ SGDĐT ngày 08/11/2022 của Sở GDĐT về việc hướng dẫn một số nội dung về đổi mới phương pháp giảng dạy trong các trường THCS, THPT; Công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2023. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Đẩy mạnh việc vận dụng dạy học giải quyết vấn đề, các phương pháp thực hành, dạy học theo dự án trong các môn học.

Việc vận dụng các kỹ thuật và phương pháp dạy học tích cực nhằm tạo điều kiện cho học sinh hoạt động, tương tác lẫn nhau và tương tác với giáo viên, giúp cho kiến thức và kỹ năng các em chiếm lĩnh bền vững. Hiệu trưởng cần quán triệt với đội ngũ rằng: trong thực tế, không có bất kỳ kỹ thuật và phương pháp dạy học nào là toàn năng, có thể thay thế mọi kỹ thuật và phương pháp dạy học khác, mà mỗi kỹ thuật và phương pháp dạy học đều có những ưu và nhược điểm riêng của nó. Quan trọng là người giá viên có biết khai thác tối đa các ưu điểm của các phương pháp đối với mỗi tiết dạy. Hiệu trưởng nhà trường phổ thông nhất thiết phải quán triệt với toàn thể hội đồng sư phạm nhà trường về hiệu quả việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực trong việc phát huy tính tích cực của học sinh; Chỉ đạo tổ chuyên môn tiến hành tổ chức dạy minh họa để rút kinh nghiệm, tiến tới dạy thí điểm và nhân rộng để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời gian sắp tới.

• Đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh

Tổ chức chặt chẽ, nghiêm túc, đúng quy chế ở tất cả các khâu ra đề, coi, chấm và nhận xét, đánh giá học sinh trong việc thi và kiểm tra; đảm bảo thực chất, khách quan, trung thực, công bằng, đánh giá đúng năng lực và sự tiến bộ của học sinh.

Chú trọng đánh giá thường xuyên đối với tất cả học sinh: đánh giá qua các hoạt động trên lớp; đánh giá qua hồ sơ học tập, vở học tập; đánh giá qua việc học sinh báo cáo kết quả thực hiện một dự án học tập, nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, báo cáo kết quả thực hành, thí nghiệm; đánh giá qua bài thuyết trình và kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập. Giáo viên có thể sử dụng các hình thức đánh giá nói trên thay cho các bài kiểm tra hiện hành.

Kết hợp đánh giá trong quá trình dạy học, giáo dục và đánh giá tổng kết cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của giáo viên với tự đánh giá và nhận xét, góp ý lẫn nhau của học sinh, đánh giá của cha mẹ học sinh và cộng đồng. Khi chấm bài kiểm tra phải có phần nhận xét, hướng dẫn sửa sai, động viên sự cố gắng, tiến bộ của học sinh.

Thực hiện nghiêm túc việc xây dựng đề thi, kiểm tra theo ma trận. Đề kiểm tra bao gồm các câu hỏi, bài tập (tự luận hoặc/ và trắc nghiệm) theo bốn mức độ yêu cầu: nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao.

• Đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn

Từ những năm học gần đây, với xu hướng tổ chức hoạt động học sinh thay cho việc giảng dạy theo truyền thống trên thế giới cùng với yêu cầu phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam, ngành Giáo dục và Đào tạo đã từng bước thực hiện sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học thay thế sinh hoạt chuyên môn truyền thống, nội dung sinh hoạt được tập trung hướng vào việc tổ chức hoạt động học sinh hiệu quả, phát huy tính tích cực và năng lực học sinh trong hoạt động học tập. Như vậy, hiện nay ngoài việc thao hội giảng theo truyền thống thì nhà trường còn phải từng bước thực hiện nghiên cứu bài học và sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học cho tổ chuyên môn. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

1.3.3. Vai trò của tổ chuyên môn trong trường THPT

Tổ chuyên môn là hình thức tổ chức nghề nghiệp đã có từ lâu trong nhà trường. Đây là đơn vị cơ sở trực tiếp nhất với các hoạt động của giáo viên. Tổ chuyên môn là một tổ chức trong nhà trường, tập hợp các giáo viên có cùng chuyên môn giúp họ hành động theo mục tiêu thống nhất. Hoạt động của tổ chuyên môn là tạo điều kiện cho giáo viên hoàn thành nhiệm vụ của mình trong quá trình dạy học – giáo dục. Tổ chuyên môn là đơn vị trực tiếp thực hiện các hoạt động của giáo viên, là nền tảng để tổ chức và triển khai thực hiện các hoạt động chuyên môn một cách cụ thể và hiệu quả. Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp bồi dưỡng giáo viên về nhận thức, chuyên môn nghiệp vụ; phát hiện ra những điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi và khó khăn của từng giáo viên trong quá trình giảng dạy và giáo dục. Là một bộ phận chủ yếu, giữ vai trò quyết định trong công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên. Chỉ có ở tổ chuyên môn, giáo viên mới có điều kiện trực tiếp và thuận lợi nhất để rèn luyện và từng bước nâng cao trình độ tay nghề của mình. Sinh hoạt tổ chuyên môn là cơ hội để các giáo viên chia sẻ về chuyên môn, là môi trường tốt nhất cho những giáo viên còn hạn chế về năng lực và chưa có kinh nghiệm trong giảng dạy, nhất là giáo viên tập sự có dịp để trao đổi, học tập kinh nghiệm, nâng cao trình độ tay nghề.

Như vậy, trong bối cảnh đổi mới giáo dục trung học hiện nay, tổ chuyên môn là nơi trực tiếp tổ chức đổi mới các yếu tố của quá trình dạy học, từ nội dung chương trình, phương pháp dạy học, hình thức dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh.

1.4. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của tổ chuyên môn quy định trong Điều lệ nhà trường (đã trình bày ở phần trên), hoạt động của tổ chuyên môn trong một năm học bao gồm năm hoạt động chính như sau:

1.4.1. Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ trong năm học

Để hoạt động dạy học đạt hiệu quả cao, đáp ứng yêu cầu và mục tiêu giáo dục và đào tạo, tổ trưởng chuyên môn cần tổ chức bàn bạc, thảo luận để xây dựng kế hoạch hoạt động chuyên môn của tổ. Tổ trưởng tổ chức họp và thống nhất kế hoạch chuyên môn. Mỗi tổ chuyên môn trong nhà trường có đặc thù riêng, để phát huy tối đa sức mạnh của tổ chuyên môn trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy, đòi hỏi tổ chuyên môn phải xây dựng kế hoạch hoạt động trong năm học của tổ phù hợp với chỉ đạo của trường và tình hình thực tế của tổ nhằm phát huy cao nhất năng lực của các thành viên trong tổ.

1.4.2. Hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch hoạt động cá nhân của giáo viên trong tổ

Giáo viên dựa vào kế hoạch hoạt động trong năm học đã được xây dựng và thống nhất trong tổ để xây dựng kế hoạch chuyên môn của cá nhân. Tổ trưởng quản lý kế hoạch cá nhân của giáo viên theo kế hoạch dạy học, phân phối chương trình và các quy định của Bộ GDĐT.

Nắm được tình hình thực hiện chương trình của giáo viên, tổ chuyên môn theo dõi thông qua hồ sơ chuyên môn, dự giờ để từ những thông tin thu thập được, kịp thời có kế hoạch điều chỉnh chương trình phù hợp với thực tiễn. Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên là phương tiện phản ánh khách quan công tác hoạt động chuyên môn và năng lực sư phạm của người giáo viên, giúp tổ chuyên môn nắm chắc tình hình dạy học của giáo viên trong nhà trường.

1.4.3. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ

Công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho tổ viên được tổ chuyên môn tiến hành qua ba hoạt động chính sau đây:

Hoạt động dự giờ và góp ý giờ dạy trong tổ: Tổ chuyên môn cần tích cực tiến hành dự giờ trên lớp, sau đó trao đổi rút kinh nghiệm, thống nhất mục đích yêu cầu, kiến thức cơ bản cần khắc sâu cho học sinh. Việc dự giờ, trao đổi chuyên môn cần hướng vào việc tìm ra những phương pháp phù hợp để giúp học sinh lĩnh hội kiến thức mới nhanh nhất, có hiệu quả nhất. Tổ trưởng chuyên môn cần quan tâm giúp đỡ những giáo viên mới vào nghề, những giáo viên còn hạn chế về năng lực chuyên môn, về phương pháp giảng dạy. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Hoạt động chuyên đề của tổ: Tổ chuyên môn cần có kế hoạch trong công tác phát triển giáo viên cốt cán, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho các thành viên qua việc tổ chức thao giảng, hội thảo, thảo luận các chuyên đề mới, bồi nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ.

Hoạt động học tập và sinh hoạt chuyên môn thường xuyên của tổ: Hàng tháng tập trung giải quyết một số nội dung chuyên môn mới có tác dụng nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy – học trong tổ nhằm đạt mục tiêu đề ra của tổ cũng như của nhà trường.

1.4.4. Đánh giá và xếp loại giáo viên trong tổ

Việc đánh giá và xếp loại giáo viên trong tổ được tổ chuyên môn tiến hành trên cơ sở đánh giá chất lượng dạy học và giáo dục của mỗi giáo viên trong tổ. Dựa trên kết quả khảo sát để nắm bắt thực trạng công tác dạy và học giúp cho tổ chuyên môn điều chỉnh kế hoạch, giáo viên, học sinh điều chỉnh trong dạy và học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Tổ chuyên môn thống nhất trong tổ về các hình thức và biện pháp khảo sát chất lượng học sinh về các mặt giáo dục toàn diện: nền nếp, hành vi đạo đức, kiến thức, kỹ năng các môn học… Việc khảo sát này cần kết hợp với những quy định trong quy chế chuyên môn về đánh giá cho điểm hàng ngày theo bảng cho điểm tối thiểu các môn học và kiểm tra học kỳ cần thực hiện đồng bộ ở các lớp nhằm đánh giá so sánh được chất lượng học sinh các lớp, là cơ sở đánh giá thi đua cuối học kỳ, cuối năm học của giáo viên trong tổ.

Tổ chuyên môn cũng tiến hành kiểm tra thường xuyên việc thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên. Việc kiểm tra được tiến hành theo định kỳ, kiểm tra đột xuất việc thực hiện chương trình, dự giờ, hồ sơ chuyên môn. Sau kiểm tra có nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm và nêu gương những giáo viên làm tốt để các thành viên khác học tập. Kết quả kiểm tra về hoạt động giảng dạy và giáo dục của giáo viên là cơ sở để tổ chuyên môn đánh giá và xếp loại giáo viên trong tổ sau mỗi học kỳ và năm học.

1.4.5. Thực hiện nề nếp sinh hoạt, họp theo quy định

Tổ chuyên môn cần tiến hành sinh hoạt theo lịch quy định của nhà trường (2 tuần/ lần). Trong các buổi họp tổ chuyên môn, nội dung sinh hoạt chuyên môn phải đảm bảo chuyên sâu vào chuyên môn như: thao giảng, đổi mới phương pháp dạy học, thống nhất về nội dung, chương trình, phương pháp, cách sử dụng đồ dùng dạy học cho từng bộ môn và trao đổi chuyên đề. Tìm các biện pháp giảng dạy tối ưu nhất để nâng cao chất lượng giáo dục học sinh đối với tất cả các môn của các khối lớp, đặc biệt là thực hiện nội dung chương trình.

1.5. Lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT

1.5.1. Nhiệm vụ của hiệu trưởng trường trung học phổ thông Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Điều 54 Luật giáo dục 2005 (sửa đổi, bổ sung 2009), Khoản 1 có ghi: “Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm công nhận” [35].

Do đó, trường THPT là đơn vị sự nghiệp làm công tác giáo dục đào tạo của nhà nước. Theo Điều 4 Luật Cán bộ, Công công chức, Hiệu trưởng trường công lập là một công chức nhà nước duy nhất trong nhà trường – QL nhà trường; chịu trách nhiệm với cấp trên; có quyền xử lý và ra quyết định trong giới hạn nhất định. Để thực hiện được chức trách được giao, trước hết hiệu trưởng phải là người có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có trình độ CM, nghiệp vụ sư phạm vững vàng, có năng lực QL và biết phát huy tinh thần dân chủ sáng tạo đoàn kết được tập thể sư phạm nhà trường tín nhiệm đưa nhà trường hoàn thành mục tiêu DH và GD. Hiệu trưởng phải đạt chuẩn được ghi trong khoản 2 điều 18, điều lệ trường trung học ban hành kèm theo thông tư số 12/2020/TT- BG&ĐT ngày 28 tháng 3 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT [8, tr.11]. Với yêu cầu ngày càng cao của xã hội, cùng với những định hướng chiến lược phát triển của GD mà Đảng ta đã đề ra thì người hiệu trưởng còn cần phải năng động, sáng tạo trong QL xây dựng môi trường sư phạm, phát triển đội ngũ ứng yêu cầu đổi mới GD căn bản, toàn diện trong thời gian tới.

1.5.2. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT

Trong trường THPT, tổ chuyên môn có vai trò quan trọng song để tổ chuyên môn hoạt động có hiệu quả thì công tác quản lý đối với hoạt động của tổ chuyên môn cần phải được người hiệu trưởng quan tâm chỉ đạo thường xuyên. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn có hiệu quả là động lực thúc đẩy chất lượng giáo dục. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là những tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) đến đối tượng quản lý (tổ chuyên môn) nhằm đảm bảo cho hoạt động của tổ chuyên môn đạt hiệu quả tốt nhất nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy – giáo dục trong nhà trường.

Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là hoạt động của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) nhằm tập hợp vào tổ chức các hoạt động của tổ chuyên môn, giáo viên, học sinh các lực lượng giáo dục khác cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng nhằm đạt được những mục tiêu giáo dục đào tạo.

Thông qua tổ chuyên môn, hiệu trưởng sẽ nắm được sâu sát hoạt động của giáo viên, phát huy cao độ sự thống nhất giữa hiệu trưởng với các thành viên trong tập thể sư phạm. Vì vậy, tăng cường chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn là mối quan tâm thường xuyên của hiệu trưởng. Hay nói cách khác, quá trình quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng luôn luôn gắn chặt với việc chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp trong nhà trường đều hướng vào mục tiêu là dạy học – giáo dục. Do đó quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng thực chất là quản lý quá trình dạy học – giáo dục trong nhà trường nhằm hướng những hoạt động giáo dục theo mục tiêu của Đảng.

Như vậy, thông qua tổ chuyên môn, hiệu trưởng sẽ nắm được sâu sát hoạt động của giáo viên, phát huy cao độ sự thống nhất giữa Hiệu trưởng với các thành viên trong tập thể sư phạm. Vì vậy, tăng cường chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn là mối quan tâm thường xuyên của hiệu trưởng. Quá trình quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng luôn luôn gắn chặt với việc chỉ đạo hoạt động của tổ chuyên môn. Tăng cường và nâng cao chất lượng quản lý hoạt động tổ chuyên môn là nội dung quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối với công tác quản lý nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông ở nước ta hiện nay.

1.5.3. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường trung học phổ thông

Người hiệu trưởng phải có năng lực tổ chức và điều hành để chỉ đạo các tổ trưởng chuyên môn thực hiện tốt nhiệm vụ và quyền hạn của tổ chuyên môn, từ đó nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn, thúc đẩy chất lượng dạy học. Hiệu trưởng không trực tiếp quản lý, chỉ đạo hoạt động tổ chuyên môn mà thông qua tổ trưởng chuyên môn.

Như đã nêu trong mục 1.4, hoạt động tổ chuyên môn trong một năm học bao gồm 5 hoạt động chính. Như vậy, hiệu trưởng quản lý hoạt động tổ chuyên môn là phải quản lý năm hoạt động nói trên:

• Quản lý việc tổ chuyên môn xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ

Kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn là một việc không thể thiếu đối với tổ chuyên môn. Kế hoạch được lập căn cứ vào các văn bản chỉ đạo của cấp trên, vào điều kiện nhà trường, địa phương, vào khả năng, năng lực của giáo viên và học sinh. Kế hoạch tổ chuyên môn là chương trình hành động cụ thể, thể hiện rõ định mức, sự lượng hóa các nhiệm vụ được giao và hệ thống biện pháp. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Trên cơ sở phương hướng nhiệm vụ năm học của ngành, tình hình cụ thể của trường, hiệu trưởng hướng dẫn tổ chuyên môn biết cách xác định mục tiêu và nhiệm vụ, đề ra các biện pháp rõ ràng, hợp lý, giúp họ xác định các điều kiện để đạt được những mục tiêu đề ra. Để chỉ đạo việc thực hiện xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn, người hiệu trưởng cần phải thực hiện các biện pháp sau:

• Triển khai các văn bản, chỉ thị, yêu cầu của ngành đến giáo viên, và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chuyên môn.
• Hướng dẫn các tổ chuyên môn làm kế hoạch và duyệt kế hoạch của tổ.
• Kết hợp với các đoàn thể trong nhà trường để phát động phong trào thi đua, khuyến khích các tổ chuyên môn chủ động sáng tạo xây dựng kế hoạch.
• Tất cả kế hoạch của các tổ chuyên môn đều được thống nhất với nội dung kế hoạch của nhà trường, đảm bảo khả năng phối hợp cao giữa các bộ phận, để cùng thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của nhà trường. Các kế hoạch xây dựng đều phải được hiệu trưởng (phó hiệu trưởng) phê duyệt trước khi thực hiện.
• Quản lý việc tổ chuyên môn hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của giáo viên trong tổ

Thông qua tổ trưởng chuyên môn, hiệu trưởng hướng dẫn và quản lý quy trình giáo viên xây dựng kế hoạch, giúp họ xác định mục tiêu đúng đắn và các biện pháp để đạt được các mục tiêu đã đề ra.

• Kế hoạch cá nhân được xây dựng căn cứ trên cơ sở:

Các văn bản chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ của năm học, hướng dẫn giảng dạy bộ môn, định mức chỉ tiêu được giao, năng lực học tập của học sinh và các điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho dạy học của trường, của tổ.

Xác định phương hướng nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu về các mặt hoạt động như giảng dạy lý thuyết, tổ chức thực hành thí nghiệm, tổ chức ngoại khoá, bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu; giáo dục đạo đức, truyền thống, lịch sử địa phương. Chỉ tiêu phấn đấu về tỷ lệ lên lớp thẳng, tốt nghiệp, thi học sinh giỏi, hạnh kiểm tốt – khá…

Nêu các biện pháp thực hiện nhằm nâng cao trình độ tay nghề, nâng cao chất lượng giảng dạy đại trà, mũi nhọn, giáo dục đạo đức, giáo dục kĩ năng và công tác phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.

Điều kiện đảm bảo thực hiện kế hoạch là sách giáo khoa, tài liệu, trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn, kinh phí phục vụ cho các hoạt động dạy, học bộ môn. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Kế hoạch cá nhân của giáo viên trong tổ phải được tổ trưởng chuyên môn phê duyệt.

• Quản lý việc tổ chuyên môn bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ

Hoạt động trọng tâm của trường học là công tác dạy và học. Đối tượng tác động trực tiếp đến quá trình và kết quả công tác dạy và học chính là giáo viên và học sinh. Sản phẩm của nhà trường là chất lượng học tập của học sinh, do đó muốn sản phẩm tốt điều đầu tiên cần làm là nâng cao chất lượng đội ngũ làm ra sản phẩm đó hay chính là nâng cao chất lượng chuyên môn và nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên. Để nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên thì tổ chuyên môn là nơi tốt nhất để thực hiện yêu cầu này.

Hiệu trưởng quản lý việc tổ chuyên môn thực hiện công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho tổ viên bao gồm quản lý ba hoạt động sau đây:

Thứ nhất, quản lý hoạt động dự giờ của tổ chuyên môn: Tổ chuyên môn có kế hoạch dự giờ trong từng học kỳ và hồ sơ dự giờ của giáo viên trong tổ. Hiệu trưởng có thể quản lý hoạt động dự giờ của các tổ chuyên môn thông qua việc kiểm tra kế hoạch và hồ sơ dự giờ này.

Thứ hai, quản lý hoạt động tổ chức chuyên đề của tổ chuyên môn: tổ chức chuyên đề trong tổ, tập huấn cho giáo viên, lên tiết thao giảng … Ngoài các chuyên đề chuyên môn, ở tổ chuyên môn cũng cần làm rõ một số các vấn đề về nghiệp vụ sư phạm như lý luận dạy học bộ môn, cách thức đánh giá một giờ dạy, phương hướng giảng dạy đối với các bài khó, bài mới, thực hành, kĩ năng ứng dụng công nghệ thông tin, quản lý hồ sơ sổ sách, triển khai viết và nghiệm thu sáng kiến kinh nghiệm…

Thứ ba, quản lý hoạt động học tập và sinh hoạt chuyên môn thường xuyên của tổ chuyên môn: Sinh hoạt tổ chuyên môn hiệu quả đòi hỏi tổ trưởng chuyên môn xây dựng kế hoạch sinh hoạt tổ chuyên môn, cần gương mẫu, biết quan tâm động viên các thành viên và định hướng cho giáo viên trong tổ xây dựng kế hoạch cá nhân và cách tổ chức thực hiện kế hoạch hiệu quả.

• Quản lý việc tổ chuyên môn đánh giá và xếp loại giáo viên trong tổ

Kiểm tra đánh giá có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của nhà trường, có kiểm tra, có đánh giá mới nắm bắt được thực trạng để từ đó có kế hoạch, biện pháp bổ sung, điều chỉnh nhằm điều chỉnh hoặc phát huy ở các quyết định quản lý tiếp theo.

Việc kiểm tra đánh giá cần được tiến hành thường xuyên bằng hình thức kiểm tra định kỳ và kiểm tra đột xuất. Hình thức và nội dung kiểm tra cần đa dạng, phong phú như kiểm tra giờ dạy trên lớp, kiểm tra hồ sơ sổ sách, kiểm tra việc sử dụng thiết bị dạy học trên lớp, kiểm tra việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, kiểm tra có thể báo trước hoặc kiểm tra đột xuất. Mục đích kiểm tra nhằm giúp nhau phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm. Tuyệt đối không nên lấy sự kiểm tra để xử lý mang tính hành chính vì như vậy rất dễ làm cho người được kiểm tra có cảm giác lo lắng, sợ sệt dẫn đến làm việc kiểu chống đối hay chiếu lệ. Kiểm tra là để rút kinh nghiệm giúp nhau tiến bộ, hoàn thành nhiệm vụ và nâng cao chất lượng dạy học.

Cuối mỗi học kỳ và năm học, tổ chuyên môn đánh giá và đề xuất xếp loại tổ viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên, trình lên hiệu trưởng để ra quyết định đánh giá và xếp loại chính thức. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

• Quản lý việc tổ chuyên môn thực hiện nền nếp sinh hoạt, họp theo quy định

Chỉ đạo thực hiện quy chế của tổ chuyên môn bao gồm: nền nếp sinh hoạt, họp theo quy định… của tổ chuyên môn là nội dung quan trọng trong quá trình quản lý giáo dục. Mọi hoạt động của tổ chuyên môn phải được thực hiện theo các chế định của ngành. Quy chế chuyên môn là hệ thống các văn bản pháp quy, các thông tư, hướng dẫn, mang tính chuẩn mực và bắt buộc có tác dụng chỉ đạo các hoạt động giảng dạy và giáo dục. Các văn bản đó được coi là hành lang pháp lý để người quản lý dựa vào đó mà tiến hành các công việc của mình, từ đó cụ thể hóa để xây dựng nên các quy định nội bộ của nhà trường và của tổ cho phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

Theo các quy định trong các văn bản pháp lý của cấp trên, của trường, thông qua tổ trưởng chuyên môn và hồ sơ chuyên môn của các tổ, hiệu trưởng quản lý số lượng và chất lượng sinh hoạt chuyên môn, các nội dung và hình thức mà các tổ chuyên môn sinh hoạt định kỳ và đột xuất học kỳ, năm học.

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT

1.6.1. Các yếu tố chủ quan

• Nhận thức của Hiệu trưởng về tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn

Nhận thức của hiệu trưởng về tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn là yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng đến công tác quản lý của hiệu trưởng. Hoạt động tổ chuyên môn giúp cho hiệu trưởng đánh giá tiến độ thực hiện kế hoạch giáo dục, chương trình của các tổ chuyên môn và giáo viên, qua đó đánh giá được chất lượng hoạt động của nhà trường, từ đó có kế hoạch chỉnh sửa bổ sung để từng bước nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn của nhà trường.

Nếu hiệu trưởng nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng nêu trên, hiệu trưởng sẽ đầu tư thời gian và công sức thỏa đáng cho việc quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong nhà trường. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

• Nhận thức của tổ trưởng chuyên môn, nhóm trưởng chuyên môn về tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn

Trong trường THPT, tổ trưởng chuyên môn là những giáo viên có hiểu biết, có phẩm chất chính trị tốt, năng lực chuyên môn vững vàng, khả năng quản lý giỏi; biết huy động, tập hợp lực lượng. Tổ trưởng chuyên môn giúp hiệu trưởng triển khai các nội dung kế hoạch hoạt động của nhà trường đến từng giáo viên.

Tổ trưởng chuyên môn cần nhận thức đúng tầm quan trọng của hoạt động của tổ chuyên môn: tổ chuyên môn giữ vai trò vị trí quan trọng trong việc xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết, là nơi bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên giúp nhà trường hoàn thành mục tiêu giáo dục và đào tạo; đánh giá, phân loại giáo viên về nghiệp vụ, là cơ sở đề nghị khen thưởng, kỷ luật và nâng bậc lương hàng năm đối với giáo viên.

Nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn, người tổ trưởng sẽ cố gắng tổ chức tốt các hoạt động của tổ.

• Nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn.

Tổ chuyên môn là tập thể sư phạm gần nhất của giáo viên có tác dụng giúp đỡ nhau bồi dưỡng, chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao tay nghề, phát huy những sáng kiến kinh nghiệm chuyên môn. Tổ chuyên môn thực hiện việc trao đổi về chuyên môn. Thông qua hoạt động của tổ chuyên môn sẽ xuất hiện nhiều ý tưởng góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Tổ chuyên môn thảo luận, đánh giá, thống nhất định hướng nội dung, phương pháp giảng dạy các bài học, có thể góp ý các tiết dạy dự giờ thao giảng để đồng nghiệp học hỏi lẫn nhau, rút kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề.

Nếu giáo viên nhận thức được các vấn đề nêu trên, giáo viên sẽ tích cực và nhiệt tình tham gia sinh hoạt chuyên môn trong tổ.

• Năng lực quản lý của Hiệu trưởng về hoạt động tổ chuyên môn

Hiệu trưởng trường THPT là người đứng đầu cơ sơ giáo dục, là người chịu trách nhiệm quản lý mọi hoạt động của nhà trường và chịu trách nhiệm trước cấp trên về mọi sự quản lý đó. Hiệu trưởng là người dẫn dắt thực hiện sứ mệnh cao cả của nhà trường. Do vậy để quản lý được nhà trường, người hiệu trưởng cần có những yêu cầu cơ bản về trình độ, năng lực, được đào tạo quản lý và có nghiệp vụ quản lý nhà trường. Năng lực quản lý của hiệu trưởng còn được thể hiện ở khả năng tư duy khoa học; quan sát, đánh giá thực tế để kết hợp kinh nghiệm đưa ra những kế sách mang tính tầm nhìn chiến lược. Ngoài việc cần có trình độ chuyên môn, hiệu trưởng cần phải có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ QLGD. Có trình độ chuyên môn, quản lý, hiệu trưởng nắm được quy trình, nội dung quản lý từ đó cụ thể hoá được các công việc cần làm trong quá trình quản lý. Có trình độ quản lý thì mới thực hiện được một cách có chất lượng công tác quản lý của mình và thể hiện được những việc đã làm được thông qua hồ sơ, sổ sách và kế hoạch quản lý. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

• Năng lực chuyên môn, quản lý điều hành của tổ trưởng về hoạt động tổ chuyên môn

Tổ trưởng chuyên môn là cấp trung gian triển khai thực hiện các nội dung mà hiệu trưởng yêu cầu đến giáo viên trong tổ. Tổ trưởng vừa thực hiện nhiệm vụ như là một giáo viên vừa thực hiện nhiệm vụ quản lý theo Điều lệ trường trung học quy định và thực hiện một số nhiệm vụ khác do hiệu trưởng ủy quyền. Bởi vậy tổ trưởng cần có năng lực chuyên môn vững, có năng lực thực tiễn giảng dạy và có kiến thức sâu về bộ môn giảng dạy. Tổ trưởng phải có năng lực lập kế hoạch hoạt động như: kế hoạch tổ chuyên môn, kế hoạch chuyên đề … hướng dẫn các cá nhân trong tổ xây dựng kế hoạch cá nhân. Tổ trưởng thực hiện kiểm tra, đánh giá việc thực hiện chương trình môn học, hoạt động chuyên môn của tổ. Tổ trưởng chuyên môn phải có khả năng đề xuất, tham mưu, tham vấn cho hiệu trưởng khi xây dựng kế hoạch quản lý chuyên môn. Đề xuất các biện pháp thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn của tổ một cách hợp lý.

• Tinh thần trách nhiệm, năng lực chuyên môn của giáo viên đối với hoạt động tổ chuyên môn

Tinh thần trách nhiệm và năng lực chuyên môn của đội ngũ giáo viên đóng vai trò quyết định đến chất lượng của mọi hoạt động chuyên môn của nhà trường. Khi mỗi giáo viên có tinh thần trách nhiệm cao, có tinh thần đoàn kết nội bộ tốt thì nhiệm vụ dù khó khăn đến đâu cũng sẽ thực hiện thành công. Các giáo viên trong tổ chuyên môn phải thực hiện kế hoạch của tổ đã xây dựng, tham gia các hoạt động, chuyên đề của tổ, tham gia đầy đủ các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn, nắm bắt tình hình hoạt động của nhà trường, thường xuyên dự giờ, thao giảng trong tổ… để hoàn thành nhiệm vụ được giao.

1.6.2. Các yếu tố khách quan

• Các văn bản, kế hoạch của cấp trên về chỉ đạo hoạt động tổ chuyên môn

Các văn bản quy định về quan hệ, quản lý giữa cán bộ quản lý (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng) và các tổ chuyên môn: Công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động tổ chuyên môn của các nhà trường được thể hiện bằng các văn bản chỉ đạo thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình giảng dạy các bộ môn; các văn bản chỉ đạo quy định về hồ sơ, giáo án, hồ sơ quản lý tổ chuyên môn; chỉ đạo các hoạt động chuyên đề từ cấp trường; tham gia các chuyên đề cấp tỉnh; định hướng nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn, chỉ đạo đổi mới hình thức và nền nếp sinh hoạt tổ chuyên môn. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

• Sự quan tâm chỉ đạo của các cấp lãnh đạo

Sự quản lý của cấp trên: Sở Giáo dục và Đào tạo quản lý, chỉ đạo hoạt động tổ chuyên môn của các nhà trường thông qua hiệu trưởng, phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn và đánh giá chất lượng hoạt động tổ chuyên môn các nhà trường thông qua việc kiểm tra trực tiếp một số hoạt động tổ chuyên môn, thông qua báo cáo của hiệu trưởng. Sở Giáo dục và Đào tạo căn cứ văn bản quy định của cấp trên, căn cứ điều kiện thực tế để ra các văn bản chỉ đạo chung cho các nhà trường. Trên cơ sở đó các nhà trường xây dựng kế hoạch thực hiện các hoạt động chuyên môn trong năm học, chỉ đạo các tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch cho tổ.

• Sự phối hợp các đoàn thể trong nhà trường tạo điều kiện cho hoạt động tổ chuyên môn

Cán bộ quản lý (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng) và các bộ phận có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ vận động tổ chức phong trào cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh trong nhà trường thực hiện tốt các chủ trương, Nghị quyết và đường lối của Đảng, các chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn của Sở Giáo dục và Đào tạo đề ra. Ban lãnh đạo và các tổ chức quán triệt đến đội ngũ giáo viên, học sinh các văn bản pháp quy của Nhà nước, động viên đội ngũ nghiêm túc thực hiện, đồng thời giám sát việc thực hiện trong nhà trường, kết hợp khen thưởng, kỷ luật kịp thời. Chế độ làm việc, thông tin báo cáo phải nhanh chính xác và đảm bảo công bằng khách quan vô tư, từ đó xây dựng một tập thể sư phạm đoàn kết, dân chủ.

• Điều kiện cơ sở vật chất và thiết bị trường học phục vụ cho hoạt động tổ chuyên môn

Để hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường có hiệu quả thì cần có những cơ sở vật chất thiết yếu, cần thiết. Cơ sở vật chất đảm bảo thì hoạt động tổ chuyên môn có chất lượng, nâng cao được chất lượng dạy học trong nhà trường. Phòng hội họp để sinh hoạt tổ chuyên môn định kỳ; có thiết bị hiện đại để khai thác thông tin, tìm kiếm các ứng dụng của công nghệ thông tin trong giảng dạy; có thiết bị hiện đại để giáo viên tham gia học tập nâng cao năng lực chuyên môn; có đủ thiết bị đồ dùng phục vụ công việc giảng dạy, khuyến khích khai thác các phương tiên hiện đại vào giảng dạy. Cơ sở vật chất của nhà trường đầy đủ, hiện đại còn là nguồn động lực thúc đẩy giáo viên nhiệt tình khi tham gia hoạt động của tổ chuyên môn, tăng thêm sự tự tin vào thành công của công việc. Khi điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường thiếu thốn, một số hoạt động chuyên môn của tổ không thực hiện được.

• Kinh phí phục vụ cho hoạt động tổ chuyên môn

Hàng năm, hiệu trưởng có kế hoạch dành kinh phí mua sắm bổ sung các trang thiết bị đảm bảo trong năm học có đủ trang thiết bị để hoạt động; bố trí phòng hội họp, phòng học bộ môn có đủ trang thiết bị tạo điều kiện cho tổ chuyên môn chủ động sinh hoạt, nghiên cứu chuyên môn, xây dựng chuyên đề…. Ngoài ra cần có kinh phí khen thưởng cho giáo viên, tổ chuyên môn có thành tích trong hoạt động chuyên môn.

Tiểu kết chương 1 Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

Hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT là quá trình thực hiện các nhiệm vụ của tổ chuyên môn bao gồm tổ trưởng và các thành viên của tổ chuyên môn. Hoạt động này có vai trò quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Hoạt động tổ chuyên môn bao gồm: xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ trong năm học; hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch hoạt động cá nhân của giáo viên trong tổ; bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ; đánh giá và xếp loại giáo viên trong tổ; thực hiện nền nếp sinh hoạt, họp theo quy định.  .

Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là một hoạt động quan trọng trong công tác quản lý. Hiệu trưởng quản lý hoạt động tổ chuyên môn là quản lý các hoạt động: quản lý việc tổ chuyên môn xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ; quản lý việc tổ chuyên môn hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn tham gia đánh giá và xếp loại tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn thực hiện nền nếp sinh hoạt, họp theo quy định.

Để quản lý hoạt động tổ chuyên môn có hiệu quả thì cần phải xây dựng tổ chuyên môn theo hướng đổi mới tích cực hơn, phát huy được sự năng động, vai trò tự chủ của tổ chuyên môn trong thực hiện nhiệm vụ. Cùng với đó cũng cần có những biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn để nâng cao được hiệu suất, hiệu quả giảng dạy. Đây là những vấn đề rất cơ bản cần thiết để Hiệu trưởng căn cứ quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong các trường THPT. Những vấn đề lý luận được đề cập trong chương 1 là cơ sở để chúng tôi tiến hành nghiên cứu thực trạng quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT. Luận văn: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT.

XEM THÊM NỘI DUNG TIẾP THEO TẠI ĐÂY:  

===>>> Luận văn: Thực trạng quản lý tổ chuyên môn trong trường THPT

Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 Chuyên cung cấp dịch vụ làm luận văn thạc sĩ, báo cáo tốt nghiệp, khóa luận tốt nghiệp, chuyên đề tốt nghiệp và Làm Tiểu Luận Môn luôn luôn uy tín hàng đầu. Dịch Vụ Viết Luận Văn 24/7 luôn đặt lợi ích của các bạn học viên là ưu tiên hàng đầu. Rất mong được hỗ trợ các bạn học viên khi làm bài tốt nghiệp. Hãy liên hệ ngay Dịch Vụ Viết Luận Văn qua Website:  https://dichvuvietluanvan.com/ – Hoặc Gmail: lamluanvan24h@gmail.com